Ekonomi yönetiminde miki farelik ile ciddiyet arasındaki farkı anlamak istiyor musunuz? Avrupa Birliği’nin (AB) gizli kartel kurup araç üreticilerini kazıklayan cam üreticilerine kestiği cezaya bakın: 1.4 milyar euro (1.75 milyar dolar).
Financial Times’tan öğrendiğime göre, cezayı Avrupa’da araç üreticilerinin kullandığı camların yüzde 90’ını sağlayan dört şirket ödeyecek.
Fransız şirketi St. Gobain, İngiliz Pilkington, Japon Asahi ve Belçikalı Soliver.
“Japonya AB üyesi değil, AB nasıl bir Japon şirketine ceza keser?” diye soruyorsanız, onun da cevabı şudur: Asahi isterse cezayı ödemez. Ama ondan sonra dünyanın en büyük pazarlarından biri olan AB’de ebediyen mal satamaz.
Yüksek ücret, astronomik kâr
Avrupa Komisyonu’nun açıklamasına göre, dört şirket 1998-2003 yılları arasında yasadışı yollardan kartel kurdu ve fiyatları şişirdi.
“Komisyon bu tür yasadışı davranışlara göz yummadı ve yumamaz” dendi açıklamada. “Kartel kurarak Avrupa endüstrisine ve tüketicisine zarar veren şirketlerin yöneticileri ve hissedarları derslerini zor yoldan öğrenmek durumundadırlar: Hilekârlık yapan, bedelini ağır öder.”
Hilekârlık yapan bedelini ağır öder. Kulağıma müzik gibi geliyor bu sözler. Aahh! Hilekârlık yapanın bedelini ağır ödediği bir ülkede yaşamak...
Bizde Türk Telekom kartel bile değildir. Tekeldir. Bu durumunu kullanarak rekabetin yolunu kapatıyor ve yüksek ücret alarak astronomik kârlar ediyor. Herhangi bir Avrupa Birliği ülkesinde TT çoktan ikiye bölünmüş, ADSL ile sabit telefon kısmı bölünüp biri sattırılmıştı. Avrupa Rekabet Komisyonu olaya çoktan el koymuştu.
Fiks paraya dokunulmuyor
Ama bizde bazı kabine üyeleri TT’nin tekel durumunu gözü gibi koruyor. Kendi mallarıymış gibi.
Bankaların, haklı olarak, kredi kartlarından aldığı yıllık abonman bedeli kaldırılıyor ama TT’nin her ay abonelerinden aldığı fiks paralara dokunulmuyor.
Bu büyüklükte bir kıyak, numara taşınabilirliği yıllarca geciktirilerek hâkim duruma getirilen Turkcell’e yapıldı.
Mademki konu açıldı. Türkiye’de kaç tane gizli kartel var, hiç merak ettiniz mi?
Biz ile Avrupa arasında önemli bir fark var: Bizde ağır bedeli hilekârlık yapan değil yapmayan ödüyor. Ortadoğu tipi kapitalizmin doğal sonucudur bu.
NOT: İş gezisi için Norveç’te bulunacağımdan, yazılarıma bir süre ara vereceğim.