Petrol ve doğalgaz piyasaları birbirine benzer gibi görünse de aralarında esaslı farklar vardır.Petrol birçok ülkeden ithal edilebilir. Ama, bizim de bir parçası olduğumuz Avrupa piyasasının doğalgaz ithal edebileceği ülke sayısı çok kısıtlıdır: Rusya, Norveç, Cezayir. Petrol bir yerden bir yere ham veya rafine edilmiş ürünler olarak değişik araçlarla taşınabilir.LNG, yani sıvılaştırılmış gaz, bir yana bırakılacak olursa doğalgazın tüketiciler tarafından kullanılabilmesi için çıktığı yerden kullanılacağı yere boru hatlarıyla taşınması gerekir. Doğalgazda dünya düzeni değişirken Türkiye sakat politikalar dolayısıyla hem enerji darboğazına doğru gidiyor hem de yeni boru hattı projelerinde devre dışı bırakılıyor. Üç gün sürecek yazı dizimde bu konulara ışık tutmaya çalışacağım. Birçok halde gaz tüketileceği ülkeye ulaşıncaya kadar birden fazla ülkenin sınırlarını geçmek zorundadır. Her ülkenin siyasi gündemi değişiktir ve bazen ülkeler bu politikalarını boru hattı güzergâhları üzerindeki stratejik pozisyonlarını kullanarak yürütmektedirler.Rusya ile Ukranya arasında 2005 sonları ve 2006 başlarında meydana gelen krizin arz açısından yarattığı olumsuz sonuçlar hafızalarda hâlâ tazedir. Boru hattı olgusu, üretici, tüketici ve transit ülkeleri katı bir çerçeve içerisine hapsediyor. Bu çerçeve içerisinde güç dengesi zaman zaman değişebilir. Son yıllarda bu denge gaz tüketen ülkeler aleyhinde değişti. Neden doğalgaza talebin bütün dünyada hızla yükselişe geçmiş olmasıdır. Global doğalgaz tüketimi 1998 ile 2005 arasında yılda yüzde 3 dolayında artış gösterdi. Bu aynı dönemde petrole yönelik talebin yaklaşık iki katıdır.Bu hızlı artışın iki nedeni var: 1990'larda gazın olağanüstü ucuz ayrıca, petrolden ve özellikle kömürden daha temiz olması. Bu iki özelliği, gazı üretiminde tercih edilen yakıt haline getirdi. Türkiye'de gaz benzinin yerine arabalarda bile kullanılmaya başlandı. Geçtiğimiz 10 yıl içinde Avrupa'da inşa edilen yeni elektrik üretim kapasitesinin yüzde 75'i gaza dayanmaktadır. Gaza yarış talebin zorlanmasına ve fiyatların tırmanmasına neden oldu. Gaz fiyatı Türkiye'de siyasi nedenlerle sabit tutuldu. Bazı Avrupa ülkelerinde ise fiyatları üç ile beş misli arttı.Artan talep ve fiyatlar gaz piyasasının birkaç yıl öncesine kıyasla çok değişmesine neden oldu. Güç dengesinde ibre kesin bir biçimde üretici ülkelere doğru döndü. Kendi gaz rezervleri olan Norveç hariç bütün ülkelerde eğilim doğalgaz ithalatının artması yönündedir. Doğalgaz ithalatı 2015'te bugünkü seviyenin üçte ikisi oranında artıp 220 bcm'ye (milyar metreküp) yükselecek. Fiyatlar arttı 130 bcm civarında gaz, Avrupa'ya, Rusya, Norveç ve Cezayir'den yeni veya kapasite artırımına tabi tutulan boru hatlarından taşınacak. Geriye kalan 90 bcm için yeni boru hatları inşa etmek ve bu miktarı LNG olarak ithal etmek lazım.90 bcm astronomik bir miktardır. Temin edilmesi olağanüstü zor olacak. mmunir@milliyet.com.tr Nereden bulunacak?
