ABD bütün krizlerin anasını yaşayabilir ve global ekonomiyi durgunluğa sürükleyebilir.Bu yöne işaret eden birçok emare var. Amerikan ekonomisi yavaşlıyor. Amerikan finans kurumları devasa zararlar yazıyorlar. Toplam zarar muhtemelen 700 milyar doları bulacak. Kredi darlaştı ve pahalanmaya başladı. Bütün dünyanın tasarruflarını biriktirdiği döviz olan dolar yılbaşından bu yana yüzde 16 değer kaybetti. Kısmen buna bağlı olarak petrol fiyatı varilde 100 dolara dayandı. Financial Times'ta yayımlanan bir yazısında eski ABD maliye bakanlarından Lawrence Summers, "Gerekli politika değişiklikleri yapılsa bile en büyük olasılık Amerikan ekonomisinin durgunluğa gireceği ve dünyadaki büyümeyi kayda değer bir biçimde yavaşlatacağıdır" dedi. "Ayrıca, bu güne kadar şahit olduğumuz önlemlerden çok daha etkin olanlar alınmazsa, bunun olumsuz etkilerinin önümüzdeki iki yıl ve daha sonra da hissedilmesi riski var." Geçen ağustosta uzun vadeli konut kredilerinde patlak veren kriz Amerika Birleşik Devletleri ekonomisi için büyük bir tehdit halini aldı. Durumun kötüleşmeye devam edeceği kesin. Ama nereye kadar?IMF Başekonomisti Simon Johnson'un deyimiyle, "Eski moda petrol şokunun 2007 modeli bir mali krizle çarpışma olasılığını yaşıyoruz. Bu da 'mükemmel bir fırtına' potansiyeli yaratıyor."Amerikan ekonomisinin normal yıllık büyüme hızı yüzde 3'tür. Bu yıl büyümenin yüzde 2 olacağı tahmin ediliyor. Gelecek yıl için büyüme tahmini yüzde 2'nin biraz üzeridir. Bu hesaba göre ABD ekonomisi durgunluk evresine girdi bile. Ama bir süre sonra bu büyüme tahminleri bile iyimser çıkabilir. Konut piyasasının çöküşü, yüksek benzin fiyatları, bir süre sonra başlaması kaçınılmaz işten çıkarmalar Amerikalıların tüketim iştahını ne kadar kesecek? Amerikan gayri safi milli hasılasının yüzde 70'inin tüketim harcamaları meydana getiriyor. Bu harcamalarda meydana gelecek büyük bir düşüşle Amerikan ekonomisini büyüme hızı sıfır noktasına kadar inebilir ve, bazı ekonomistlere göre, bu durum yıllarca sürebilir.Finansal kuruluşlar bu güne kadar 50 milyar dolar civarında zarar açıkladılar. Ama bunun, sonunda çıkacak faturanın küçük bir bölümü olduğuna kuşku yok. Amerikan Merkez Bankası Başkanı Bernanke'nin tahmini, dandik konut kredileriyle ilişkili kayıpların 150 milyar civarında olacağıdır. Fırtına potansiyeli Birçok ekonomist bu tahmini çok iyimser buluyor. Bunların hesabına göre, bankalarca securtisation şeklinde paketlenen konut kredilerinin tutarı 900 milyar dolardır. Bunların muhtemelen yüzde 20-25lik bölümüyle ilgili yükümlülükler yerine getirilemeyecek. Eğer bu doğruysa piyasada kimin elinde olduğu belli olmayan 200-250 milyar dolarlık radyoaktif kâğıt var demektir. Bu rakamın 400 milyar dolar olduğunu söyleyenler de var.Daha konusu pek açılmayan patlamaya hazır bir bomba daha var: 900 milyar dolar civarındaki tüketici kredileri. Bunların bir bölümü de mortgage borçları gibi ödenemeyecek. Ama hangi bölümü, belli değil.Bankacılık tarihinde eşi görülmemiş bir açgözlülük dönemi yaşayan Amerikan finans kuruluşlarının paketleyip piyasaya sürdükleri başka düşük nitelikli kâğıtlar da var. Örneğin, private equity, yani özel girişimcilerin neredeyse tamamen borçla şirket alıp bir süre sonra satmaları için kullanılan kâğıtların durumunun ne olduğu da meçhul. Bütün bunların ve halının altına süpürülmüş başka batık kredilerin toplam zararının ne olabileceği bilinmiyor. mmunir@milliyet.com.tr Radyoaktif kâğıtlar