Rüzgarınız bol değil, kolayına olsun

İyi dilek temennisi olarak “Rüzgarınız bol olsun” diyorlar. Bol dediğiniz rüzgar, 8-9 kuvveti bulduğu zaman ateistler bile tek Tanrı’ya inanmaya başlıyor. İşin doğrusu Sadun Boro’nun
dediği gibidir aslında: “Rüzgarınız kolayına, denizleriniz sakin,
neşeniz daim olsun”

Yelkencilerin en sevdiği rüzgar hızı 15 ile 25 knot arasındadır. Hele bir de kafadan değil de kıç omuzluktan gelirse işler iyice kolaylaşır, o yelkenin keyfine diyecek yoktur. Bu fotoğraf, 15 knot civarında esen bir rüzgarda, Marmaris koyunun içinde çekildi...

er alanda olduğu gibi denizcilikte de doğru bildiğimiz yanlışlar vardır. Geçenlerde bir arkadaşımın denizcilik ve yelkenle ilgili bir yazısını okuyordum. Kendisi aynı zamanda iyi bir yelkencidir de... Yazının sonunda iyi dilek temennisinde bulunmak adına, “rüzgarınız bol olsun” diye yazmış. Esasında çok yanlış. Rüzgarınız bol olsun temennisini, sadece birkaç kişiden duysam geçip gideceğim ama son zamanlarda iyi niyet dileği adına bunu söyleyenler çoğaldığı için artık yazayım dedim.
Bu iyi niyet temennisini dilimize Sadun Boro kazandırmıştır. Doğrusu “Rüzgarınız bol olsun” değildir. Sadun Abi’nin sözü tam olarak şudur:
“Rüzgarınız kolayına, denizleriniz sakin, neşeniz daim olsun.”
Bol rüzgar ile rüzgarınız kolayına çok farklı anlam taşır. Biz denizciler, rüzgarın gücünü saatteki hızıyla ölçer ve ona göre adlandırırız. Ölçü birimi olarak da deniz mili ile eş olan (1852 metre) knot kelimesini kullanırız. Kuvvetini de bofor ölçeği ile ifade ederiz. Bofor skalası da sıfırdan başlar 12’ye kadar çıkar. Bu vesile ile de yeni başlayan denizciler için rüzgarı biraz anlatmakta fayda var.

Bofor skalası
0 hava dediğinizde deniz çarşaf gibi düzdür. Hiç esinti yoktur. 2 kuvvet hava dediğinizde saatte 4 ila 6 knot rüzgar eser. Böyle havada yelkenler gitmez. 4 kuvvet hava sakin meltemdir. Rüzgarın hızı 11-16 knot arasındadır.
5 kuvvet havaya frişka deriz, 17 ile 21 knot arasında eser. 4 ve 5 kuvvet hava yelkencilerin en sevdiği kuvvetlerdir.
Bu havalarda güle oynaya yelken yapılır. 8 kuvvet havada rüzgar 40 knot eser. Buna sert rüzgar adını veririz. İngiltere, Yunanistan gibi denizci ülkelerde,
böyle bir hava tahmini yapıldığında, radyo ve televizyonlar, isterse kraliçe ya da başbakan konuşsun, canlı yayını keser ve hemen meteorolojik ihbarda bulunur. 8 kuvvet havada büyük gemiler de yalpaya düşer, güvertede zor yürünür. Ağaçların dalları kırılır. 9 kuvvet hava fırtınadır, gemi seferleri iptal edilir. 41-47 knot eser. Karadaki binaların çatıları uçar. Varın denizde olan biteni düşünün.
11 kuvvete bora, 12 kuvvete kasırga deriz. Kasırgada rüzgarın saatteki hızı 65 knot ve üstünde eser.
Şimdi “Rüzgarınız bol olsun” diyerek, karşınızdaki denizciye bofor skalasındaki hangi kuvveti diliyorsunuz? Yelkencilerin hiç sevmediği 0 ile 3 arasını mı, yoksa
8 kuvvetten sonra ateistleri ile tek tanrıya inandıran fırtınaları mı?

Yelkencilerin en sevdiği hava hangisidir?
Yelkencilerin en sevdiği 4 ila 5 kuvvet havalardır. 6 ve 7 kuvvet de keyiflidir ama teknede tek başına iseniz epey yorulursunuz.
Bir de sadece rüzgarın hızı önemli değildir. Geldiği yer ve bulunduğunuz bölge de önemlidir. Diyelim ki 25 knot rüzgar esiyor. Yelkenciler için çok iyi bir hızdır. Ancak bu rüzgarı kafadan alan yorulur, kıçtan alan keyiften havalara uçar. Hatta denizciler arasında bir deyim vardır. Tam doğrusu biraz edep ve ahlaka aykırı olduğu için değiştirerek yazayım. Rüzgar ve dalga için “Arkadan gelsin, nasıl gelirse gelsin” denir.
En iyi rüzgar, tam arkadan değil kıç omuzluk dediğimiz 160 derece açıyla gelen rüzgardır. Hem tekne yatmaz, hem yelken sürati artar, hem de dümen tutmak yorucu olmaz.
Rüzgarın hızının yanı sıra, estiği yön ve sizin bulunduğunuz bölge de önemlidir. Marmara gibi küçük bir denizden örnek verirsem daha iyi anlaşılır. Rüzgar ne kadar dalga kaldırıyor? Örneğin Marmara’da 25 knot lodos estiğinde İstanbul tarafında olanlar kabaran dalgalarla boğuşurken, Yalova tarafı da saçak altı kalır, sakin olur. Karayel estiğinde ise İstanbul’dakiler keyifli yelken yaparken, Mudanya tarafı deniz kaldırır, hırpalanırsınız. Çeşme Ilıca’da kuzeyden esen 20 knot rüzgarda insanlar kabaran dalgalar nedeniyle denize giremezken, hemen dört kilometre güneyde Alaçatı’da insanlar şarkılar söyleyerek sörf yapar çünkü kuzeyden esen rüzgar Alaçatı’da dalga kaldırmaz. Bir de Ege’de dağların denize dik inmesi ve çok sayıda ada olması nedeniyle, rüzgar sık sık yön değiştirir. Yarım saatte bir yelken trimi yapmak zorunda kalırsınız. Oysa Antalya’dan açılıp Kıbrıs’a giderseniz, rüzgarın yönü hep sabittir, yelken tirimi ile uğraşmaz, yorulmazsınız.
İşte bu nedenlerle “Rüzgarınız bol olsun” denmez. Doğrusu, Sadun Boro’nun dilimize kazandırdığı gibidir.
“Rüzgarınız kolayına, denizleriniz sakin, neş’eniz daim olsun”dur.

KAPTAN ÇARŞIDA

Denize düşerse...
Anahtar, telsiz, telefon, fotoğraf makinesi gibi eşyalar için tasarlanan
Water Buoy, suya düştüğünde, içinden otomatik olarak şamandıra çıkıyor. Bu sayede bir kilograma kadar malzemeyi
su üstüne çıkaran ürün,
24 saat suda kalabiliyor. İçindeki LED sayesinde 250 metreden görülebilen
Water Buoy’un fiyatı 9 avro + KDV.
www.wikingmalzeme.com

Güvenli seyir için
Forespar markasının ürettiği, esnek malzemeden yapılan TruPlug, acil durumlarda her boy deliğe ya da yarığa uyacak şekilde tasarlanmış. Külah şeklindeki tıkaç, çok az kuvvetle, başka bir alet yardımına ihtiyaç duymadan deliği sıkıştırıyor ve su girişini engelliyor.
Fiyatı 50 TL.

“Vira Demir”i güncelleyin

Sadun Boro’nun, denizcilerin İstanbul-İskenderun güzergahı üstündeki irili ufaklı birbirinden güzel koyları ve limanları
en ücra yerlerine kadar güvenle gezmeleri için hazırladığı rehber kitap Vira Demir’in son güncellemeleri Denizler Kitabevi internet sitesinde yayınlandı.
Bu rehber kitap, koy haritalarını, limanların son durumunu, derinlikleri, tehlikeli sığlıkları, rüzgarları, demir yerlerini, konaklanabilecek koyları, fenerlerden hastane telefon numaralarına kadar gereksinim duyulabilecek bilgileri içeriyor.
Vira Demir’de ayrıca, yol üstünde görebileceğiniz antik kentlerin kısa hikayelerini, yolculuğunuz sırasında sofranızı zenginleştirecek deniz ve yöre yemeklerini ve işinize yarayacak denizcilik bilgi ve terimlerini bulabilirsiniz.
Yeni bilgilerin yer aldığı 10 sayfalık PDF belgesini, bilgisayarınıza indirebilir, çıkış alıp kitabınıza işleyebilirsiniz. Sadun Boro, yapılan güncellemeler hakkında şunları söylüyor:
“Vira Demir’in Mayıs 2012- 7. Baskısının güncellenmesi için 2013 mayısına kadar yapılan ilave ve değişiklikleri, edinebildiğim kadarıyla bilgilerinize sunuyorum. Bunları kitabınıza işlemeyi ihmal etmeyin. Fenerler, S.H.D.O’nin son yayınlarından derlenmiştir. Ayrıca KKTC’nin kuzey kıyılarında yer alan üç yat limanı da kısaca eklenmiştir.