Arkadaşlar, hazır mıyız?

Keyifli bir seyir için iyi bir planlama ve güvenlik önlemleri şart. Fotoğraftaki genoa yelkenden sorumlu mürettebat iyi bir örnek… Başında şapka, gözünde güneş gözlüğü, elinde eldiven, ayağında ayakkabı…

Yeni bir tekne alıp denizciliğe adım atan Hasan Cemal’e yazdığım mektup büyük ilgi gördü. Gelen mail’lerden ve bu ay çıkan denizcilik dergilerinden de anlıyorum ki, sadece yeni tekne alanlar değil, biraz kurs görüp ilk kez yelkenli tekne kiralayıp denize çıkmayı planlayanlar da heyecanlı ve tatlı bir telaş içinde… Mektuplara devam etmemi istiyorlar…
Daha önce birkaç kez tecrübeli denizcilerle seyre çıkmış, kurs almış ve şimdi ilk kez kendi başlarına seyre çıkacaklara bazı önerilerim olacak. Teknede bulundurulması gereken asgari güvenlik teçhizatını ve Amatör Denizcilik Federasyonu’nun önerdiği teçhizatı, evraklarınızı ve seyir bölgesi ile ilgili kâğıt haritalarınızı kontrol edin. Tekneye giderken yanınızda götürmeniz gereken eşyaları daha önce yazmıştım. Tekrarlamıyorum.

Kumanya hazırlığı
Unutmayın, teknelerin buzdolabı kapasitesi evlere göre çok daha kısıtlıdır. Kaç kişi olacaksınız? Kaç gün seyir yapacaksınız? Her gün ve her öğün için pişireceklerinizi ve yapacağınız servisleri planladınız mı? Dışarıda yemek yenecek mi? Yol boyunca başka nerelerden ne tür kumanya tedarik edilebilir? Öncelikle, hava şartlarına göre planladığınız seyir günü sayısının değişmesine hazırlıklı olun. Dönüş için kesin tarih ve söz vermeyin. İzniniz kısıtlıysa ona göre plan yapın.
Kişi başına günlük en az üç litre tatlı su stoku yapmak, iyi bir tedbirdir. Seyirde sandoviç, börek gibi gıdalar, demirde ise teknede pişirilmiş yemekler makbuldür. Tüm aksilikler de hesap edilerek makarna, pirinç, bulgur, muhtelif konserveler ve domates sosları gibi dayanıklı ürünler de ekstradan planlanmalıdır. Eğer teknede buzdolabı dışında ayrıca derin dondurucu varsa, işiniz kolaylaşır. Seyre çıkmadan, marinada rahatça muhtelif makarna sosları, yemek sosları, sebzeli tavuk gibi yemekleri hazırlayıp pişirip derin dondurucuya koyarsanız, hem daha az yer kaplar, hem dayanıklılığı artar.
Alınan malzemelerin teknedeki buzdolabına yerleştirilmesi de önemlidir. Kumanyayı almadan ve buzdolabına yerleştirmeden önce, buzdolabı en az 8-12 saat boş çalışırsa, verimi artar. Yeni çalışan bir buzdolabının içine ağzına kadar kumanya doldurursanız, o buzdolabı hiçbir işe yaramaz. Buzdolabının içinde hava akımı olmalıdır…
Seyir planı ve kaç kişi olacağınızı hesaplarken şu konuya dikkat edin. Bir teknenin kapasitesi ile ilgili olarak tekne satıcıları ile kiralayanlara kulak asmayın. Bana göre, bir teknenin kapasitesi, yatak sayısı ile değil, buzdolaplarında kaç kişiye ne kadar süre kumanya çıkarabileceği ile ölçülür. Mülteci taşımıyor, keyif için gezip tozuyoruz.

Navigasyon hazırlığı
Geziye çıkmadan en az bir gün önce, harita üzerinde gidilecek yerler, demirlenecek yerler, fırtına ya da acil durum çıktığında, kaçılacak ya da değiştirilecek demir yerleri konusunda çalışma yapmalı, rotanızı ve mesafenizi bir kâğıda yazmalısınız. Bu kâğıt yardımıyla seyir esnasında seyir defterinizi daha kolay tutabilirsiniz.
Bulunduğunuz bölge ve seyir yapmayı planladığınız bölge için, kapsamlı meteoroloji raporu alın. “Denizcinin meteorolojiye önem vereni, meyhaneden çıkmaz” diyen Fransız deyişiyle dalga geçmeyin. Üstadımız Sadun Boro’nun, “Marifetli kaptan, fırtınada teknesini limana yanaştıran değil, fırtınayı önceden görüp limanda kalan kaptandır” sözünü daima hatırlayın. Elbette her şey güllük gülistanlık olmayacak. Fırtına da yaşayacaksınız. Bu bir tecrübe olur. Ama bile bile fırtınaya aldırış etmeden denize çıkmak denize saygısızlıktır. Bedeli ağır olabilir.
Navigasyon çalışmasını, elektronik cihazlarla değil, kâğıt harita üzerinde, pergel, paralel, kurşun kalem ve silgi ile yapın. Yaptığınız çalışmayı, daha sonra elektronik haritada kontrol edersiniz.
Yaptığınız navigasyon ve seyir planını, teknedeki ekibinize detaylarıyla anlatın.
Gündüz dahi olsa, rotanızdaki ve gireceğiniz limandaki
fenerleri mutlaka bir kâğıda not edin. Onlar sizin denizdeki sokak tabelalarınızdır… n

Seyir öncesi onay listesi
Genellikle çoğu kişi, bir an önce denize açılmak için palamarı çözer ve marinadan çıkış yapmaya kalkışır. Başına da bir sürü iş gelir. Kimi kıçtan takma motoru denize düşürür, kimi elektrik kablosunu çıkarmayı unutmuştur, marinadaki kutuya takılıp kalır, kimi, tonoz halatına pervane sarar… Pilotların nasıl havalanmadan ve inmeden önce yaptıkları bir check list varsa, sizin de limandan ayrılış ve yanaşma için bir check listiniz olmalı… Benim limandan ayrılış için hazırladığım liste şöyle:
- Seyirde sağa sola saçılacak malzemeler toparlandı, gerekirse sabitlendi mi?
- Akülerin durumunu kontrol et. Gözün sürekli akülerin şarj ve deşarj göstergelerinde olmalı…
- Mazot ve tatlı su tankı dolu mu? -Mazot su seperatörünü kontrol et. Su varsa boşalt. Pis su tankı dolu ise mavi kart ile marina atık alım istasyonuna verildi mi?
- Makineyi çalıştır. Makinenin sesini dinle. Egzoz su atıyor mu bak. Attığı dumanın rengini kontrol et. Çok siyah duman atıyorsa, seyri ertele, motorun yağını değiştir ya da değiştirt. Varsa aynı şeyleri jeneratör için de yap.
- Sintine pompalarını kontrol et. Çalışıyor mu? Telsizi kontrol et. Teknedeki kişilere, telsizle konuşma ve yardım çağırma pratiği yaptır. GPS üzerinde mevki nasıl okunur, Denize Adam Düştü (MOB) düğmesinin yerini göster.
- Varsa karadaki elektrik bağlantını, su bağlantını kes, pasarellanı topla.
- Hatch kapakları ve lumbozlar kapandı mı?
- Seyir yardımcı cihazlarını, (GPS, oto pilot, derinlikölçer, rüzgâr ölçer vs) çalıştır.
- Düdük, dürbün, el feneri, ayna, işaret fişeği, balta, bıçak gibi seyirde kullanacağın ya da kullanmak zorunda kalabileceğin aletleri elinin altında ulaşabileceğin yere yerleştir.
- Seyre çıkarken herkesin ayakkabı giyme, halat kullanacaklara eldiven takma talimatı ver.
- Limandan ayrılırken görev dağıtımı yap. Koltuk halatlarının toplanması, tonozun bırakılması gibi… Bunları yapacak ekibin yoksa marinadaki görevlilerden yardım iste.
- Rüzgârın durumuna göre tonoz atma ya da demir toplama, koltuk halatlarını toplama önceliklerine karar ver, uygula ya da ekibinin uygulaması için talimat ver.
- Hafifçe makineye yol verip limandan ayrılmaya başla.
- Sabahın erken saati ya da gecenin geç bir vakti değilse, üç uzun düdükle limana hoşça kal selamı ver.
Allah selamet versin… Rüzgârınız kolayına, denizleriniz sakin, neşeniz daim olsun…

Yeni başlayanlara kitap önerileri…
Denizciliğe yeni başlayanlar ya da başlamak isteyenler için her zaman önce bol bol kitap okumalarını öneririz… Ülkemizde bir süre öncesine kadar bu konuda çok fazla kitap yoktu. Son yıllarda Denizler Kitapevi, Naviga Yayınları ve Amatör Denizcilik Federasyonu’nun çok güzel kitapları çıktı. Denizciliğe heves edenlerin, bu işi sevmek ve bu işe başlamak için okuyacakları temel kitap, Sadun Boro’nun dünya seyahatini anlattığı Pupa Yelken’dir. Daha sonra yine Sadun Boro’nun, Bir Hayalin Peşinde, Kısmetin Dümen Suyunda kitapları mutlaka okunmalıdır. Dünya seyahati yapan diğer Türk gezginlerinin kitaplarını da yukarıda saydığım yayınevlerinden bulabilirsiniz. Bunların içinde Özkan Gülkaynak’ın Özgürlük Hattı’nın Batısına kitabı, sadece seyahat anılarını değil, çok detaylı teorik bilgileri de içeriyor. Bu kitap, sadece internet üzerinden satılıyor. Yine Sadun Boro’nun Vira Demir kitabı her teknede mutlaka bulunması gereken bir kitap… Sezar Atmaca’nın yayına hazırladığı Amatör Denizcilik Federasyonu tarafından basılan Amatör Denizci El Kitabı da mutlaka el altında olmalı… Ben, bu işe başlarken
1985 yılında Kaptan Yücel Süygen ve
Kaptan Necmettin Akten’in birlikte yazdığı Denizci’nin Kılavuzu’nu, başucu kitabım olarak kullanmıştım. Keşke bu kitabın yeni baskısı yapılsa… Çok değerli bir kitaptır. Diğer taraftan aldığım mektuplardan anlıyorum ki, benim ikinci baskısı çıkan Denizde Yaşamak adlı kitap da, teknede başı sıkışanlara epey faydalı oluyormuş… Tabii iyi bir ilk yardım kitabı da çok önemli… Denizde başka insanların yaşadığı acı tecrübelerden ders çıkarmak çok önemlidir. Bu konuda Turgay Noyan’ın, Denizden Gelen Adam
ve Denizden Gelen Kadın adlı kitaplarını hararetle öneririm.