Geçenlerde eskiden beri takip ettiğim dergilerden Fransa’nın alternatif müzik mecrası Les Inrockuptibles (kısaca Les Inrocks yazılıyor, lez enrok diye telaffuz ediliyor) enteresan bir röportaj yayımladı. Bir uzmanla stream platfrmlarının en büyüğü olan Spotify’ın gelir toplama ve dağıtım sistemi mercek altına alındı. Bu röportajın yapılma nedeni, Fransa Cumhurbaşkanı Macron’un Variety dergisine verdiği röportajda kullandığı ifadeler. Macron Spotify’ın gelir dağıtım sistemini eleştirdi, Fransız sanatçıların yeterli pay alamadığını ifade etti. Burada demek istediği çok açıktı, Spotify’da kimi dinlerseniz dinleyin ödediğiniz paralar global anlamdan en çok dinlenen sanatçıların lehine dağıtılıyor. Her iki röportajı da dikkatle okuyan biri olarak durumu size özetlemek istiyorum. Herkesin cep telefonunda Spotify ya da benzeri bir stream platformunun uygulaması var. Hepimiz her ay bu platformlara para ödüyoruz. Bilmek öğrenmek hakkımız.
Eskiden CD, kaset alırdık. Daha eskiden plak alınırmış. Bütün bu formatlarda albüm satın aldığınızda ödediğiniz paranın nereye gittiği bellidir. Aldığınız albümün sahibi olan müzisyene ya da müzisyenlere gider. Onların firmalarına ya da albümde telif hakkı doğan kişiler alırlar ödediğini ücreti. Mesela bir Duman albümü aldığınızda paranız Ebru Gündeş’e gitmez. Neden gitsin değil mi? Ebru Gündeş dinlemiyoruz ki…
Spotify’ın sisteminde olan bu. Siz sevdiğiniz ama çok ama az dinlenen sanatçıları dinliyorsunuz. Onları dinlemek için aylık ücret ödeyerek abone oluyorsunuz. Ama sizin paranızın binde biri bile dinlediklerinize gitmiyor. Gelirler bir havuza toplanıyor ve global stream rakamına göre dağıtılıyor. Kim dinlenirse dinlensin dişe dokunur bir ücreti sadece Taylor Swift gibi büyük isimler kazanabiliyor.
Düşünün bir platform olsa ve içinde sadece Taylor Swift ve benzeri 10 tane sanatçı olsa, o platform hayatta kalabilir mi? Hayır. Çünkü bu sanatçıları dinleyenler bile sadece kendi sanatçılarını dinlemeye bu şartlarda gelmezler platforma. Platformların iddiası ve hizmeti olabildiğinde geniş bir yelpaze sunmaktır. Bunu yapacak ki yüz milyonlarca insan abone olsun. Bunun için küçük sanatçılara ve onların dinleyicisine ihtiyaç var. Yani sistem tepedekileri koruyup kollamak için harika. Alttakiler elektrik faturası bile ödeyemiyorlar gelirleriyle.
Üstelik algoritma da popülerlerin lehine çalışıyor. Siz ne dinlerseniz dinleyin size illa Taylor Swiftgilleri önerecek. Listelere sokacak, yapay zekâ ya da algoritma listelerinde gizleyecek. Bu kadar desteği başka sanatçılara asla vermeyecek çünkü onlar popüler değiller.
Popüler olan daha çok dinlensin, zengin olan daha çok kazansın sistemi sonsuz kadar devam edemez. Bunun mümkün olmayacağını platformlar da anlayacak ve değişmek zorunda kalacak.
“18 yaşından küçüklere şöhret yasaklansın!” tartışması
Eski boyband’lerden One Direction’ın üyesi Liam Payne geçen hafta Arjantin’de kaldığı otelin balkonundan düşerek öldü. O sırada uyuşturucu etkisi altında olduğu belirtildi. One Direction üyeleri Niall Horan, Harry Styles, Liam Payne, Louis Tomlinson, Zayn Malik bugün solo sanatçı olarak kariyerlerini devam ettiriyorlar. 30’lu yaşlarındaki bu insanlar şöhretle çok erken tanıştılar. One Direction, 2010’da kurulduğunda 14-15 yaşlarındalardı. X Factor adlı yetenek yarışmasında kendilerini gösterdiler. 2014’teki “Where We Are” turnesi 300 milyon dolar hasılatla yılın en büyük turnesi oldu. Bu kadar küçük yaşta çok rekabetli, stresli bir ortamda yaşadılar. Parayla ve şöhretle tanıştılar. Birçok sanatçının bu ortamdan zarar gördüğü, kimilerinin erken yaşta bunalıma girdiği, bağımlı olabildiği konusu İngiltere’nin gündeminde şu an. Payne’in ardından İngiliz basında yayınlanan tepkiler arasında besteci Guy Chambers’ın yorumu ilgi çekti. “18 yaşından küçüklerin pop gruplarında yer almasına izin verilmemeli” diyen Chambers uzun yıllar Robbie Williams ile çalışmıştı. Williams da bir önceki kuşak boyband’lerden olan Take That’in solisti. Küçük yaşta eğlence sektörüne girenlerin yetişkinlik döneminde problemler yaşadığı pek çok örnek var. Şu an yetişkin olmayanların eğlence dünyasında ne şekilde yer almaları gerektiğine dair bir tartışma sürdürülüyor basında. Televizyonlarda büyük izlenmelere ulaşan özellikle yetenek yarışmalarının çocuk yaştakilerin gelişimini olumsuz etkilediği belirtiliyor. Yasaklara karşıyız ama çocukları bu kadar strese sokmanın da bir ölçüsü olmalı sanki.
