İddiaların ortasındaki sevimli kaplumbağa

Tüm dünyada farklı isimlerle anılsa da, herkes tarafından halen çok sevilen bir otomobil VW Beetle. Dünyanın en uzun süre üretilen ve en çok satılan modellerinden biri. Ve yaratılışı konusunda en çok iddiaya sahip olanı aynı zamanda...

Size “Hangi otomobil, dünyanın en çok satılan ve en uzun süre üretilen otomobilleri arasında tartışmasız önemli bir yere sahiptir?” diye sorulsa ne derdiniz? Cevabın, büyük ölçüde Volkswagen Beetle (yani nam-ı diğer kaplumbağa) olacağı kesin... Zira dile kolay, arada ufak kesintilerle birlikte tam 81 yıl üretimde kaldı Beetle... İlk versiyonları 22.5 milyonluk satışa ulaşan Beetle, Yeni Beetle ile bu kez 17 milyon civarında bir üretimle veda etmişti 2019’da.

Bizler onu “Kaplumbağa”, Almanlar “Kafer”, Latin Amerikalılar “Fusca”, Polonyalılar “Garbus” diye sevse de, Beetle, üretime başladığı 1938’den itibaren tüm dünyada vazgeçilmezler arasına girmişti. Bir anlamda, Ford Model T’nin ardından dünyanın gördüğü “en uluslararası otomobil”di. Nazi lideri Adolf Hitler’in emriyle geliştirilen otomobil, Almanya’nın o dönemde otoban seferberliğinin de bir halkasıydı. Hitler, bu muhteşem yollarda kullanılacak, konforlu, az benzin tüketen, 4 kişilik bir otomobil istemişti. Ferdinand Porsche de, arkadan motorlu, 4 kişilik, 4 tekerlekten bağımsız süspansiyonlu, biraz aykırı tasarımlı bu otomobili geliştirmişti. İlk prototipi 1936’da ortaya çıkarken, Meksika’da 2003 yılına kadar üretildi. Daha sonraki Yeni Beetle ise 2019’da vedalaşmıştı bizimle.

Nereden çıktı peki?

Dünyada kola şişesi gibi hemen ayırt edilebilen bir tasarıma sahip olan Beetle, her ne kadar Ferdinand Porsche’nin eseriydi desek de hakkındaki söylenti ve iddialar muhtelif.

Mesela 1931 model Tatra V570 prototipini ele alabiliriz. Sadece iki adet üretilen bu prototipler, Ferdinand Porsche’nin Beetle’ına ne kadar çok benziyor değil mi? Zira Beetle’ın da ilk prototiplerinde farların çamurluklar yerine kaputta olduğunu görmek zor değil. Tabii benzerlikler burada da bitmiyor. Tatra V570 ve Beetle’ın her ikisi de arka aksa konumlandırılmış hava soğutmalı küçük birer boxer motorla yürüyordu. Tatra bu prototipleri yapmış ama seri üretime almamıştı. Bunun yerine daha büyük olan T77’yi üretmişti ki, ön ve arkası kısmı 570’e benziyordu. Tatra, 570 ve T77’de kullandığı arka kısmın tasarımı da dahil bu araçlarda kullandığı pek çok unsurun patentini almıştı.

Bununla birlikte daha sonraları Posche ile de adı anılan Avusturyalı tasarımcı Hans Ledwinka, Tatra’da çalışmaktaydı. Yani bu tasarımlara aşınaydı. Dolayısıyla Ferdinand Porsche ve Hitler, Tatra’lardan esinlenmişti. Hatta Hitler, o dönemdeki Çekoslovakya’ya her gittiğinde Ledwinka ile yemek de yemişti. Bu yemeklerden birinin ardından Porsche’ye Tatra’yı göstererek “İşte benim ülkemin yolları için ideal otomobil” dediği öne sürülür. Tatra, Beetle sonrası Volkswagen’e 10 ayrı dava açar. En sonunda 1965’te 1 milyon Mark tazminatla anlaşılır.

‘Beetle’ımı nasıl kaybettim?’

Beetle’ın, Yahudi bir mühendis olan Josef Ganz’ın geliştirdiği ve 1931 yılında ilk kez gösterdiği “My Bug” konseptini temel aldığı, hatta Ganz’ın tasarım patentlerini de alarak Standart firmasına ürettirdiği “Standart Superior”un biraz farklılaşmış hali olduğunu söyleyenler de var. Hatta Ganz’ın hayatını anlatan ve bu konuya değinen bir kitap ve bir de belgesel mevcut. Hatta belgeselin adı “Beetle’ımı Nasıl Kaybettim!”

Bu iddiaya göre de Hitler, istediği otomobil için boş zamanlarında kendisi çizimler yapıyor ve bunu Ferdinand Porsche ile paylaşıyordu. Söylenen o ki Hitler, eskizlerini Porsche’ye vermeden çok önce, Josef Ganz’ın “My Bug” (Maine Kafer) adlı prototipini, 1933’te bir fuarda görmüştü. Hitler, bu araçtan ilham alarak iki yerine dört kişilik bir çizim yapmıştı. Aracın ne kadara mal olacağını Ganz’a sormuş, “1000 Mark civarında” yanıtını alınca da, o da Porsche’ye aynı miktarı söylemişti. Bunula birlikte Porsche’nin, Ganz’ın otomobilini bir sohbet sonrası kullanma fırsatı bulduğu da söylenmekte.

 Projelerini yok etti

Kitaba göre Ganz, 1928’den beri ucuz halk otomobilleri için çizimler yapmaktaydı zaten. Aynı zamanda gazeteci de olan ve bir dergi çıkaran Ganz, Mercedes için de çalışmıştı. Zira Mercedes, tamamen Beetle’a benzeyen “150 H Saloon” yarış otomobilini geliştirmişti Ganz ile. Bu otomobil de Beetle’a çok benziyordu. Hem de arkadan motorluydu ama başarılı değildi.  1935’te Ganz’ın dergisi kapandı ve Nazi karşıtı olduğundan başı Gestapo ile belaya girdi. Daha sonra projeleri Nazilerin eline geçmesin diye bir kısmını yaktı, bir kısmını da gömdü.

Tüm bu söylentilere rağmen Ganz’ın adına Volkswagen’in tarihinde hiç yer verilmedi. Ganz’ın kitabının yazarı Schilperoord, Hitler’in söz konusu aracın çizimlerini Ganz’ın dergisinden de okumuş olabileceğini kaydederken, kendisinin, Beetle projesiyle ilgili pek çok benzerliğe rastladığını da söylüyor. Schilperoord, “Aracın fiyatı bile aynıydı. 1.000 Mark. Ki bu, imkânsız bir fiyattı ancak Naziler bu fiyattan satılması için baskı yaptı!” diyor.