YUNUS EMRE: GERÇEK VE ÖRNEK BİR DİNDAR

UNESCO; 2021’i, vefatının 700. yılı olması münasebetiyle “Dünyada Yunus Emre Yılı” olarak kabul ve ilan etti. Yunus Emre Türk milletinin bir ferdi olduğu için bu kabul elbette biz Türkler için de bir onurdur.

Yunus Emre; 13. Yüzyılda, halkının diliyle Türk tekke edebiyatını veya diğer adıyla tasavvufî halk edebiyatını başlatmış; bu edebiyatı büyük bir liyakatle temsil etmiş; şair, bilge, din ulusu bir şahsiyettir. Kurucusu olduğu edebiyatın da en büyük şairidir.

Yunus Emre, girişten anlaşılacağı üzere çok yönlü bir insandır. Şairliği, bilgeliği, dindarlığı, ermişliği gibi ayrı ayrı üzerinde durulmaya değer imtiyazlara sahiptir. Bunların hepsinden daha fazla öne çıkan,  onu farklı kılan ve bütün insanlığa mal eden yönü ise sınırsız, ayrımsız, evrensel insan sevgisidir. O, eşsiz ve benzersiz bir sevgi misyoneridir.

            Sevelim sevilelim

Bu dünya kimseye kalmaz.

gibi nice söyleyişleriyle sevgiyi evrensel tahtına Yunus Emre oturtmuştur. Onun sevgisinin sınırı yoktur. Canlı, cansız bütün varlıklar onun sevgisinin kapsamına girer. “Yaratılmışı severiz / Yaratandan ötürü” dizelerinin ifade ettiği kapsamda bir sevgi anlayışı Yunus Emre’ye kadar ortaya konamadığı gibi Yunus Emre’den sonra da konamamıştır. Kolayca söylenmiş gibi görünen bu iki dize evrensel sevginin ve kardeşliğin formülü gibidir.

            Yunus Emre, Mevlâna gibi Müslüman Türk’ün medeni dünyadaki yüz akıdır. Hiçbir başarımız, hiçbir özelliğimiz ve ayrıcalığımız, günümüz dünyasında, uluslararası din, düşünce, felsefe arenalarında bizi Mevlâna ve Yunus Emre kadar güçlü temsil etmez.

Yunus Emre’nin kimliğini ve kişiliğini bütünüyle İslam imanı oluşturmuştur. Şahsiyetinin ekseni bu imandır. Yunus Emre çok iyi, çok bilinçli bir Müslüman’dır. İslam’ın özünü, ruhunu, bütün inceliklerini içselleştirmiş bir Müslüman’dır. 

            Allah’ın bütün veli (evliya) kulları gibi İslam’ı ideal ölçülerde yaşar ve temsil eder. Bütün yaratılmışları kuşatacak kadar engin sevgisinin tamamlayıcısı olan hoş görü, kardeşlik, alçak gönüllülük, cömertlik, insanlar arasında ayırım yapmamak, özü sözü bir olmak gibi dinin ruhu sayılan erdemler onun İslam ve ahlak anlayışının somut görünümleridir. Çünkü Yunus Emre, bu erdemlerin sadece sözünü etmemiş, onları yaşamıştır. Divanı; bütün bu erdemleri çok yetkin, çok samimi, ders verici, yol gösterici şekilde ifade ettiği şiirlerle doludur. Müslim-gayrimüslim, dinli-dinsiz her insanın ona takdir ve hayranlık duyması, yaygın popülerliği bu yüzdendir.

            Yunus Emre’nin tasavvuf temelli din anlayışı; medresenin belirli kalıplar içine hapsettiği din anlayışıyla mukayese edilemez ölçüde toleranslıdır, özgürlükçüdür. Yunus Emre Taassuba, dar görüşlülüğe karşıdır. Dinde şekle değil öze, maddeye değil manaya önem verir. Medresenin din anlayışında nihai hedef cennete kavuşmaktır. Yunus Emre’de cennet hedef değildir. Esas hedef Allah’ın sevgisini, hoşnutluğunu kazanmaktır. 

Türk halkına onun anlayacağı bir dille en temiz, en samimi Allah sevgisini öğretmiştir: Cennet cennet dedikleri birkaç köşkle birkaç huri
İsteyene ver sen onları Tanrım bana seni gerek seni.

Yunus’a göre bu yalan dünyayı, kısacık hayatı hep iyilikle değerlendirmeli, kimseye haksızlık etmemeli, kimsenin kalbini kırmamalıdır. Çünkü hiçbir iyilik ve ibadet, kalp kırmanın günahını bağışlatmaya yetmez.

Son söz yine onun:

 Bir kez gönül yıktın ise

            Bu kıldığın namaz değil

Yetmiş iki millet dahi

Elin yüzün yumaz değil.

Din büyüklerinden özlü sözler

ARKADAŞ-ARKADAŞLIK

Bir kimse ile bir müddet arkadaşlık edene muhakkak arkadaşının hakkını gözetip gözetmediği sorulur.

Hz. Muhammed (s.a.v)

Kötü arkadaştan sakınınız, çünkü bir kötülük görürse açığa vurur, iyilik görürse kimseye bahsetmez.

Hz. Muhammed (s.a.v)

En büyük belalardan biri, anlaşamadığın halde ayrılma imkânın olmayan arkadaştır. Muhammed er-Rasibi

Komşusu, akrabası ve arkadaşı tarafından iyi denen kimse gerçekten iyidir.

Hz. Ömer.

Aralarında yaşayabileceğin samimi arkadaşlar edin; çünkü onlar iyi günlerde gönül şenliği, kötü günlerde yardımcıdırlar.

Hz. Ömer.

Dünyada arsız kimseyle arkadaş olmak, ahirette insanı mahcup eder.

İmam Şafii

Ufak bir yanlış hareketine kızacak, darılacak kimseye çok güvenme.

İmam Şafii

Kıssadan hisse

ÇOK GÜZEL EV

Zengin bir adam, çok güzel ve modern bir ev yaptırdı. Ev, gerek mimarisi, gerek işçiliği, gerekse inşasında kullanılan malzeme ve çevre düzenlemesi bakımından benzersizdi. Dışarıdan bakanlar da, içinde gezenler de hayranlıklarını gizleyemiyorlardı.

Ev sahibi bir gün dostlardan oluşan bir topluluğa evini gezdiriyor, çeşitli özellikleri hakkında bilgi veriyordu. Gezme işi bitip, misafirler salona indikten sonra her misafir evin mükemmelliğini dile getiriyor, hayranlığını ifade ediyordu.

Yalnız misafirlerden biri ev sahibine, ’’Eviniz bir şaheser, bir eşi daha belki yoktur, ama önemli bir kusuru var, bir yerde bir delik unutmuşsunuz’’ dedi.

Hem ev sahibi, hem de misafirler meraklandılar, biraz da şaşırdılar. “Biz görmedik, nerede delik var, varsa nasıl gözden kaçtı?” diye hayretlerini dile getirdiler. Misafirler arasında bulunan bu farklı düşünceli adam herkesi daha fazla meraklandırmadan açıklayıverdi:

“Canım ben Azrail’in gireceği delikten bahsediyorum. Onun gireceği deliğe bir engel oluşturulamadığına göre evin kusursuzluğundan nasıl söz edilebilir?”

Fıkra

DENİZE GİRME VE ORUÇ

Erzurum’un ünlü ve sevimli Naim Hocasına gençler sormuşlar:

--Hocam, oruçluyken denize girince oruç bozulur mu?

Naim Hoca her zaman olduğu gibi burada da esprili bir cevap vermiş:

--Evlatlarım, orucunuz siz denize girince bozulmaz; ama deniz size girerse bozulur.