Nihayet önceki gün Başbakan Erdoğan yanına Merkez Bankası Başkanı Serdengeçtiyi alarak Yeni TLyi tanıttı. Yeni TL temel olarak basit bir süreç. 1 Ocak 2005 tarihi itibariyle 1 milyon TL 6 sıfırdan kurtularak 1 TL olacak. Böylece 1 TLden daha düşük birimler de kuruş olarak ifade edilecek. Mesela 500.000 TL 50 kuruş, en küçük para birimi olarak da 1 kuruş, yani şimdiki 10.000 TL olacak. Şimdi akıllara gelen soruları yanıtlayalım. En başta kolaylık. Mesela devletin bütçesini katrilyonlarla ifade ediyorduk. Şimdi milyarla ifade edeceğiz. Yabancılar, özellikle turistler çok zorlanıyordu. Biz bile bazen fiyatları telaffuz etmekte zorluk çekiyoruz. İkincisi, küçük birimler neredeyse tedavülde olamıyor, bozuk para sürekli geçersizleşiyor ve adeta enflasyon körükleniyordu. Örneğin, şimdi tekrar 1 kuruş çıkacak. Bu 10.000 lira demek. Ama elimize 10.000 lira pek geçmiyor. Hatta 25 bin lira bile. Demek ki, bozuk para kalmadığından fiyatlar yukarı doğru yuvarlanmış.Madem iyi bir şey, neden şimdiye dek geçmedik?Bir anlamı olmayacaktı. Çok yüksek olan enflasyon sık sık sıfır atma zorunluğu yaratacaktı. Mesela anlamsız biçimde beş altı yılda bir yeni YTL, yahut başka adlarla para birimleri çıkacaktı. Kısacası, enflasyon kalıcı biçimde düşmeden sıfır atmak yanlış. Yeni paranın yararı ne olacak? Mantıklı ve kolay. Mantıklı çünkü neredeyse 1 TL ile dolar arasındaki fark yüzde 50, euro arasındaki fark ise yüzde 80, İsviçre frankı ile fark ise yüzde 20 civarında olacak. Kolay çünkü 1 milyon 1 lira olacak. Milyon sözcüğünü dilimizden atıvereceğiz. 3 sıfır atsaydık, bin sözcüğü hala geçerli olacaktı. Bundan böyle en büyük para birimi 100 lira (yani bugünkü 100 milyon), en küçük para birimi de 1 kuruş (yani bugünkü parayla 10 bin lira) olacak. Neden 6 sıfır atılıyor? Başka ülkelerde de denendiği gibi önce iki para birimi tedavülde olacak. Eski banknotlar MBye geldikçe yenilerle değişecek. Tüm paraları tedavülden çekmek teknik olarak da mümkün değil. Çekilirse herkes parasız kalır. Neden eski paralar birdenbire çekilmiyor? Açıkçası bundan ben de biraz kuşku duyuyorum. Gerçi MB bu konuda çalışmalar yapıyor. Zaten çabucak alışılacaktır. MB bu arada 361 bin broşür, 186 bin afiş ve 333 bin etiketi Anadolunun her köşesine ulaştırmak için bir kampanya yaptı. Bu faaliyetler, konferanslar ve panellerle de sürecek. İki para birimi beraberce kullanılacak, karışıklık olmaz mı? Unutmayalım, kağıt paraları MB bastırıyor ama madeni paraları Hazine. Darphane tam gaz çalışsa da, kağıt paralar yurtdışında basılıyor. Kağıt paraların yüzde 84ü 20 milyon liralık; toplamı 582 milyon adet. Bunun bile basılması ciddi zaman alıyor. Diğer paralar daha az sayıda olsa da, onların basılması da zaman alıyor. 2005 sonuna dek iki para birlikte olacak. 2005ten sonra ise 10 yıl boyunca eski paraları MB kabul edecek. Ama vatandaşların kabul etme zorunluğu olmayacak. MB iki ay içinde eski paraların en az yüzde 90ını piyasadan çekeceğine inanıyor. Kağıt paraları kim basıyor ve basım ne zaman bitecek? Aksine, küçük para birimleri yetersiz olursa bu olabilir. Oysa şimdi daha küçük para birimleri tedavülde olacak. Marktan euroya geçişte bu etkinin olduğu söyleniyor, ama euro daha büyük bir para birimiydi. Zaten geçiciydi. Unutmayalım, YTL eski TL ile bir süre beraberce tedavülde olacak. Bu nedenle bu etki hiç olmayabilir. Hatta aksine, bazı fiyatlar küsürat kazanacağı için, enflasyon üzerinde olumlu etki de bırakabilir.Son soru, mesela bir faturaya yanlışlıkla bir trilyon TL yerine, 1 milyon TL yazılırsa ne olur? YTL yazılmadığı için sadece 1 milyon tahsil edilir, üzerine bir bardak su içilir. hgunes@milliyet.com.tr Yeni TL enflasyona neden olur mu?