Önceki akşam Yatırım Danışma Konseyi'nin kokteylindeydik. Yabancılardan çok, yerli işadamları vardı. Merak ediyorduk, ne çıkacak diye. Somut hiçbir şey çıkmadı, tabii. Şimdilik dilekler, temenniler birbirini kovaladı.
Ülkemize yabancı sermayenin gelmemesi temel olarak üç nedene bağlanır. Birincisi, istikrarsızlık. İkincisi, bürokrasi. Üçüncüsü de vergi yapısı. İstikrarsızlık gerçekten önemli. Gerek siyasal, gerekse ekonomik istikrarsızlık belirsizlik yaratıyor. Bu da tüm yatırımcılar için uygun olmayan bir iklim yaratıyor.
Bürokrasinin insanları bunalttığı inkar edilemez. Bürokrasi devletin vatandaşa itimat etmemesinden kaynaklanır. Ülkemizde sağ partiler elli yıldır devletin vatandaşa tutumundan şikayet eder, ama elli yıldır da iktidardadırlar. Bürokrasiden kurtulmanın yolu bu konuda irade göstermekten başlar.
Vergi reformuna gelince. Ülkemizde enflasyon muhasebesinin olmaması, devletin yıllar boyu haksız vergi almasına neden oldu. Vatandaş da bunun üzerine olabildiğince vergi kaçırdı. Kayıtsızlığın bu denli yaygın olduğu bir ekonomide, kayıtlı çalışacak olan yabancı sermaye yatırıma cesaret edemez.
Bazı kesimler yabancı sermayeden umudu kesince, AB'ye tutunuyor. Doğrusu örnekleri de var. Polonya'ya 1995'ten bu yana tam 42 milyar dolarlık yabancı sermaye girerek yatırım yaptı. Keza Çek Cumhuriyeti'ne aynı dönemde 30 milyar dolar civarında yatırım yapıldı.
| 1990 | 1993 | 1995 | 2000 | 2002 | |
| Gelişmekte olan Ülkeler | 19,715 | 59,992 | 99,737 | 149,532 | 128,898 |
| Arjantin | 1,836 | 2,793 | 5,609 | 10,418 | 775 |
| Brezilya | 989 | 1,292 | 4,859 | 32,779 | 16,566 |
| Meksika | 2,549 | 4,389 | 9,526 | 15,483 | 13,627 |
| Çin | 3,487 | 27,515 | 35,849 | 38,399 | 49,308 |
| Endonezya | 1,093 | 2,004 | 4,346 | 2,315 | 3,449 |
| Hindistan | 0 | 550 | 2,144 | 2,315 | 3,449 |
| Malezya | 2,332 | 5,006 | 4,178 | 3,778 | 3,203 |
| Tayland | 2,444 | 1,804 | 2,068 | 3,366 | 969 |
| Bulgaristan | 4 | 40 | 90 | 1,002 | 479 |
| Çek Cum. | 70 | 650 | 2,568 | 4,987 | 9,319 |
| Polonya | 89 | 1,715 | 3,659 | 9,341 | 4,119 |
| Romanya | 0 | 94 | 419 | 1,037 | 1,106 |
| Rusya | 0 | 0 | 2,065 | 2,713 | 2,956 |
| Mısır | 734 | 493 | 598 | 1,235 | 647 |
| TÜRKİYE | 684 | 636 | 885 | 982 | 1,037 |
Ancak bu ülkelere bu yatırımlar, AB sürecinden önce piyasa düzenine geçtikleri için adeta yağmaya başladı.
Latin Amerika ülkeleri de istikrara yaklaştıkça inanılmaz yatırım çektiler. Krize girmeden Arjantin sadece 1999 yılında 24 milyar dolar yatırım almıştı. 2000 yılında bu yarıya, daha sonra da 1 milyar doların altına inmiş. Nedeni de malum. Kriz! Brezilya bir ara bir yılda 30 milyar dolardan fazla yatırım çekmiş. Meksika'nın da bugün aldığı yatırım hiç de göz ardı edilecek ölçüde değil. Türkiye'nin tam 15 katı.
Çin'i konuşmak için ayrı bir yazı gerekiyor. Gelişmekte olan ülkelere giden yatırımın neredeyse yarısı bu ülkeye gidiyor. Nedeni de basit. Müthiş bir pazar. Ve giderek de serbestleşiyor.
Dünyada yabancı sermaye temel olarak gelişmiş ülkeler arasında dolaşıyor. Ancak gelişmekte olan ülkeler de pastadan az da olsa pay alıyor. Son 10 yılda bu sermaye akımı tam üç kat artmış. Türkiye'ye gelince. On yılda değil katlanmak, doğru dürüst artmamış bile. Türkiye tek cümleyle, yatırıma elverişli bulunmamış. Tüm dünyada gelişmekte olan ülkelere akan yabancı sermayenin sadece yüzde 1'i bile ülkemize gelmiyor.
Hatalar belli. Umarız bu Konsey bu hataların azaltılmasına araç olur.