Dalgalı kur sisteminin temel sıkıntısı, ödemeler dengesinin sadece cari işlemlerden oluşmamasıdır. Malum, cari işlemler açık verince kur esneyerek tekrar denge sağlanacaktır. Oysa, sermaye hesaplarındaki hareketler kuru kısa vadede ve ters yönde etkileyerek uzun süre denge sağlanamamaktadır. Örneğin, ülkemizde 2002 yılından bu yana cari işlemler açığı büyümesine rağmen, bunun finanse edilmesi nedeniyle, kur sürekli değer kazanmış ve denge elde edilememiştir. Dalgalı kur sisteminde merkez bankalarının (MB) rolünün pasif olduğu, piyasaya karışmaması gerektiği tezi genel olarak doğrudur. Ancak pratikte MB'ler her türlü kur hareketine kayıtsız kalamaz. Bu sistemi uygulayan birçok ülkede kura zaman zaman müdahale yapılmaktadır. O zaman yapılması gereken, MB'nin sermaye hareketleri kadar piyasaya ters yönde müdahale etmesi ve kurun sadece cari işlemler tarafından belirlenmesini sağlamaktır. Aksi takdirde, kısa vadedeki kur ile uzun vadedeki denge kur arasında ciddi bir fark oluşur. Böylesi bir politika, MB'nin ödemeler dengesinin sermaye hesaplarında giren (ya da çıkan) döviz kadar alım (ya da satış) yapmasını gerektirir. Nitekim, MB'nin bir günde 5 milyar dolardan fazla doğrudan alım yapması, tamamıyla giren sıcak paranın kuru çökertmesini engellemek için olmuştur.Tekrarla belirtelim, yabancı girerken "Dövizini ucuzdan satmasın" diye müdahale eden MB, yabancı çıkarken de "Dövizi ucuz almasın" diyemez. Aldığı dövizi satmak zorundadır. Girerken müdahale edeceksin, çıkarken kenarda duracaksın. Olmaz. Bununla beraber, çok hızlı ve yoğun çıkışlar sürecinde MB'nin piyasaya girerek yabancıya döviz yetiştirmesi de zor bir politika olabilir. Üstelik, bu politika sıcak paranın çıkışına teşvik oluşturur. Çıkmayacak yatırımcı çıkmaya kalkabilir. Daha önemlisi MB sermaye hareketlerinin tersine bir müdahale stratejisi gütmeyebilir. Örneğin, kur aşağı gittiğinde tüm cephanesiyle müdahale ederek (böylece rezerv biriktirmiş olur), yukarı gittiğinde de asgari cephaneyle kuru kontrol etmek isteyebilir. Görünen de buna benziyor. Sıcak para denge bozar MB mayıs ayının başından beri yaşanan sıcak para çıkışında temel olarak üç hareket yaptı. Bunlardan ilki, kenarda durmaktı. Yani çıkışa karışmayarak kurun yukarı esnemesine izin vermesi. İkincisi ise, nisan ayının yüksek enflasyon verisinden sonra kur değişimiyle beraber beklentilerin hızla olumsuza kayması karşısında faizi yukarı çekmesi. Ve şimdi de kurun spekülatif nedenle (yani küçük hacimlerle) yukarı gitmesini engellemeye çalışması. Aldığımız duyumlar, önceki gün MB'nin 500, TMSF'nin de 100 milyon dolar kadar sattığı yönde. Daha düşük bir rakam da kuru (özellikle dolar-euro paritesi değer kazanırken) geri getiremezdi.Bundan böyle piyasalar MB'nin rahatsız olacağı kur seviyesi hakkında bilgi sahibi. Buna rağmen, ortalık karışırsa, MB'nin yeniden müdahalede bulunacağı gözüküyor. Son iki haftadır MB'yi etkili bulduğumuzu belirtmeliyiz. hgunes@milliyet.com.tr Etkili satış oldu
