Aşağıdaki tabloda son beş yıl özetleniyor. 2000 yılında da bir mali disiplin gözlenmiş, ancak fayda etmemiş, kriz patlamıştı. 2001 krizi itibariyle mali disiplin çok daha katı uygulandı. 2002 Kasım'ından bu yana geniş bir kesim, hükümetin mali disiplindeki başarısını alkışlıyor. Gerçekten de AKP hükümeti bu konuda öncekilere göre başarılı mı? Bu konuda temel hedefin ne ölçüde yakalandığına bakmak gerekiyor. Yani faiz dışı fazlanın milli gelire oranına. (%) FDF/Milli Gelir Bütçe açığı/Milli gelir2000 5.90 -10.322001 7.00 -16.002002 4.28 -14.582003 5.16 -11.272004 6.10 -7.07 Ancak faizler uçtuğundan, bütçe açığı da patlayarak, milli gelirin yüzde 16'sına çıkmıştı. Oysa faiz harcamaları dışında çok başarılı bir disiplin izlenmiş: Milli gelirin yüzde 7'si yakalanmıştı. 2002 yılında ise faizler düştü, fakat bu kez seçim nedeniyle disiplinde gevşeme gözlendi.AKP hükümeti iktidara gelince, yani 2003'te, hem faizler düştü ve bütçe açığı kriz öncesi düzeye yaklaştı, hem de mali disipline yeniden hız verildi. Fakat 2001 yılı sonrası en parlak mali disiplin 2004 yılında gözlendi. Üstelik düşen faizler nedeniyle bütçe açığı iyiden iyiye daraldı. Nominal rakamlarla bile açık 2003 yılına göre yüzde 30 düştü.Mali disiplinden ödün verilirse ne olur? Elbette bu, gevşemenin düzeyine bağlı. Ancak önce enflasyonun, sonra da bütçe açığı ve faizlerin yükseleceği beklenmeli. Bununla beraber, 2007 yılında milli gelirin yüzde 2'si kadar harcama artışı bizce mümkün. Hatta AKP hükümeti bunu yavaş yavaş önden başlatarak, 2007 yılında seçimlere öyle bir konjonktürde gidebilir.Aşağıdaki tabloda bu yılın ilk üç ayı ile geçen yıl karşılaştırılıyor. İlk üç aydaki harcama artışı geçen yıla göre sadece yüzde 2. Bu çok olumlu. Ancak dikkat edilirse, faiz hariç harcamalardaki artış yüzde 21. Yani hiç de küçümsenmeyecek ölçüde. Bu artışın toplam harcamalara yansımaması da özellikle faiz harcamalarındaki düşüşten kaynaklanıyor. Giderek daha düşük faizle ve daha uzun vadede borçlanan Hazine, bütçede ciddi bir ferahlama yaratıyor. Ancak bu ferahlamayı hükümet ıskalamıyor ve derhal mal ve hizmet alımlarında yüzde 49'luk artış gerçekleşiveriyor. Cari transferler ve sosyal güvenliğe giden paraya da dikkat; yüzde 20'yi aşan artışlar gözleniyor. Kısacası, iyimserlik sonucu bütçe ferahlıyor ve hükümet mali disiplini gevşeterek, aksine kesenin ağzını açıyor.Öte yandan, vergi gelirleri yüzde 23, yahut bütçe gelirleri yüzde 19 arttığından, bütçe dengesi yüzde 57 oranında düzeliyor. Çünkü toplam harcamalar yüzde 2, gelirler ise yüzde 19 artıyor. Vergi gelirleri kalemlerine dikkatle bakıldığında, ilk üç ayı şöyle özetlenebilir: Gelir vergileri % 23Kurumlar vergisi % 30Arazi vergileri % 57Banka - sigorta işlemleri vergisi % 30KDV % 1ÖTV % 23İthalat vergisi % 17 artmış. Açık bir canlanma konjonktürü gözleniyor. Buna rağmen, bazı vergilerdeki tahsilat artışı oranların yükseltilmesinden kaynaklanıyor. Özetle, AKP hükümeti ilk iki yılda mali disiplini giderek sıkılaştırsa da harcamalarda gevşemenin başladığı görülüyor. Şimdilik tehlike olmasa da bu konuda dikkatleri çekmek gerekiyor. (Bin YTL) 2005 Ocak - Mart 2004 Ocak - Mart % DeğişimHarcamalar 31.332.899 30.839.543 2%Faiz Harcaması 11.943.109 14.866.192 -20%Faiz Hariç Harcama 19.389.790 15.973.351 21%Personel Giderleri 8.156.660 7.520.346 8%Sosyal Güv.Kur. Primi 1.102.008 906.395 22%Mal ve Hizmet Alımları 1.272.067 853.252 49%Cari Transferler 8.000.395 6.249.278 28%Sermaye Giderleri 397.191 27.746 1332%Borç Verme 370.444 375.760 -1%Gelirler 28.336.665 23.854.372 19%Vergi Gelirleri 23.045.109 18.747.845 23%Vergi Dışı Gelirler 4.066.742 4.184.956 -3%Alınan Bağış ve Yardımlar 490.771 239.062 105%Katma Bütçe Gelirleri 684.924 650.444 5%Bütçe Dengesi -2.996.234 -6.985.171 -57%Faiz Dışı Denge 8.946.875 7.881.021 14% hgunes@milliyet.com.tr 2005/2004 Karşılaştırmalı Bütçe Performansı
