Bölgeyi yeniden tasarlamaya çalışan ABD'nin İran'ın bu konumunu ortadan kaldırmak istediği açık. Ancak bugün İran'ın bölgede daha etkili hale gelmesinde bizzat ABD'nin İran'la uğraşması ve İran'ın ABD'ye kafa tutabilmesinin rolü var. Üstelik, İran gerçekten güçlü bir ülke ve inançlı bir topluma sahip. ABD tıpkı Irak'ta yaptığı gibi nükleer silah geliştirdiği bahanesiyle, şimdilik İran'a baskı uygulatmaya çalışıyor. ABD bunu ilerletirse Türkiye bundan nasıl etkilenir? Uzun süredir İran Ortadoğu'da etki alanını genişletiyor. Bunun bir nedeni ekonomik. Yüksek petrol fiyatları İran'ı güçlü hale getiriyor. Ancak daha önemlisi, radikal İslamın gelişmesi ve İran'ın böylesi bir stratejiyi gütmesi. Öte yandan, Şiilerin Irak'ta etkili hale gelmesinin ardından İran güdümündeki Hamas'ın Filistin'de seçimleri kazanması İran'ı büsbütün farklı bir konuma taşıyor. Baştan belirtelim, Irak'ta bir diktatör vardı. İran'da ise eğreti de olsa halkın çoğunluğu rejimi destekliyor. Dolayısıyla doğrudan bir askeri müdahale ABD için çok zorlu olur. Ancak bunun olasılığını da küçük görüyoruz. Olsa olsa, Türkiye'deki üslerin kullanıldığı kısmi bir askeri harekât olabilir. Fakat bu, Türk ekonomisinin daha az etkileneceği anlamına gelmez. Aksine askeri destek beklentileri artacağı ve Türkiye'nin zorlanacağı için gerginlik ve istikrarsızlık daha da yoğunlaşacaktır.Birincisi, çoğu petrol ve doğalgaz olmak üzere İran'dan 3.5 milyar dolarlık ithalat yapılıyor. Bu olasılıkla kesilir ve enerji ihtiyacı daha pahalıya Rusya'dan karşılanır. İran'a 1 milyar dolara yakın olan ihracat ise, hemen hemen tümüyle yok olur. İran'da bekleyen mobil telefon ihalesinden Tahran Havaalanı'nın işletmesine kadar umut edilen işler kaçar. Bunlar bilinen doğrudan kayıplar. Siyasal senaryolar önemli Tabii bir de dolaylı kayıplar var. Bunlar çok daha fazla olacaktır. Özellikle uluslararası likiditenin daralma sürecinde, gelişecek herhangi bir gerginlik, yatırımcıları mutlaka ürkütür ve ciddi bir portföy yatırımı çıkışı yaşanır. Hele gerçekten savaş çıkarsa, doğrudan yabancı sermaye girişleri de aksar. Bu arada belirtelim, ABD'nin katı yardım talebi karşısında bazıları ABD'ye destek vermeyi savunabilir. Ancak unutmayalım, Türkiye'ye gelen yabancı sermaye özellikle Avrupa kökenlidir. Bugün eğer Irak savaşına bulaşmış olsaydık, bu kadar yatırım oluk oluk Türkiye'ye akmazdı.Diğer ülkelerle dış ticaret kayıpları olmayabilir. Ancak mutlaka içeride faizler yükselir ve borç dinamikleri olumsuz etkilenir. Borsada çöküş ise Allah'ın emri. Hem de yere çakılırcasına! Güvenin sarsılmasıyla iç tüketim daralır ve yıllık büyüme hızı yavaşlar. Bir süredir hızlı gelişen inşaat yatırımları ve diğer yatırımlar mutlaka olumsuz etkilenir. Hatta durur. Savaşla birlikte, petrol fiyatları büsbütün şirazesinden çıkar ve dış ticaret açığı aşırı büyür. Sonuç itibariyle, İran'la gerginliğin kuru yükseltmek dışında hiçbir olumlu etkisi olmaz. Hele Türkiye savaşın aktörü haline gelirse, ekonomi o zaman gerçekten darmadağın olur. hgunes@milliyet.com.tr Asıl etki dolaylı olur
