Dünyada durgunluk hızla yayılıyor
Önceki hafta Merkez Bankası Başkanı hükümete yaptığı sunumda küresel karamsarlığın arttığını belirtiliyordu. Geçen temmuz ayında küresel büyüme beklentisi yüzde 4.8’di. Üç ay sonra bu 4.4’e, yılın başında yüzde 4.1’e, nisan ayında da yüzde 3.7’ye düştü.
Ortadoğu ve Doğu Avrupa ekonomilerinde bu yavaşlama daha az hissedilse de asıl yavaşlama ABD’de hissedilecek görünüyor. Üstelik ABD dünyanın en büyük ekonomisi olduğundan, bu tüm dünyayı etkiliyor.
Başkanın hükümete sunduğu tablo aslında IMF’nin ocak ayında geliştirdiği tahminler. Ancak eğer IMF tahminleri isabetli ise neden bu denli sık ve yüksek ölçekte tahmin değiştiriyor? Ya çok büyük ve beklenilmeyen bir değişiklik oldu ya da IMF tahminleri aslında hiç de isabetli değil.
Küresel büyüme sadece yüzde 1.8
Geçen hafta Milliyet’te Birleşmiş Milletler’in büyüme hedeflerinin de bir hayli karamsar olduğu yer alıyordu. BM dünya ekonomisinin bu yıl sadece yüzde 1.8 büyüyeceğini öngörüyor. 2007 yılında dünya ekonomisinin yüzde 4.9 büyüdüğü göz önüne alınırsa bu muazzam bir daralma anlamına geliyor. Üstelik bu durgunluk kolay atlatılacak gibi de durmuyor; çünkü 2009 yılında küresel büyüme hızı biraz toparlanacak ama sadece yüzde 2.1 olacak.
İlginçtir, BM de gelişmekte olan ülkelerin bundan pek etkilenmeyeceğini hesaplıyor. Oysa biz farklı düşünüyoruz. ABD ekonomisi yavaşlayacaksa, Çin nasıl büyüyecek? Çünkü ABD ithal etmezse, Çin malını nereye satacak?
Gerçi, BM raporunda bu ülkelerde de bir yavaşlama bekleniyor. Ama bunun durgunluk boyutuna ulaşması beklenmiyor.
Örneğin bu ülkeler (özellikle Çin ve Hindistan’dan sürüklenerek) 2007 yılında yüzde 7.3 büyümüştü. 2008 yılında ise bunun yüzde 5’e, daha sonraki yıl da yüzde 4.8’e düşmesi bekleniyor. Dikkat ediniz, dünya yavaşça toparlanırken bu ülkelerdeki inişin sürmesi bekleniyor.
BM raporunun işaret ettiği bir başka konu da ABD’de yaşanan mortgage krizinin daha da derinleşmesi ve yayılması halinde, bundan hem gelişmekte olan ülkelerin daha fazla etkilenmesi hem de küresel büyümenin yüzde 1.8’e değil, 0.8’e kadar düşmesi bekleniyor. Tabii bu karamsar senaryo.
Bir de iyimser senaryo var. Eğer ABD hükümetinin ekonomiyi canlandırmak için hazırladığı parasal ve mali önlemler paketi tüketimi canlandırmaya yeter ve mali kesimde yeniden güven sağlanabilirse, bu yıl büyüme yüzde 2.8 bile olabilir.
ABD ekonomisi kilit
Analizlerin hepsi ABD ekonomisinde kilitleniyor. BM geçen yıl yüzde 2.2 büyüyen ABD ekonomisinin bu yıl yüzde 0.2 küçüleceğini düşünülüyor. Üstelik konut kesimindeki durgunluğun normal koşullarda 2009 yılında da aşılamayacağı anlaşılıyor. Bu nedenle 2009 yılında orta senaryoya göre ABD ekonomisi sadece yüzde 0.2 büyüyecek.
BM, Japonya’da geçen yıl yüzde 2.1 olan büyümenin bu yıl yüzde 0.8, geçen yıl yüzde 2.6 olan AB ekonomik büyümesinin ise bu yıl yüzde 1.1 olacağını öngörüyor. Tabii ABD’nin mal ithalatı talebinin düşmesiyle geçen yıl yüzde 7.2 büyüyen dünya ticaret hacmi de bu yılbaşında yüzde 4.7’e düşüveriyor.
Bizim için bunun anlamı şu; dünya daralırken bizim ekonomimiz (özellikle de ihracatımız) daralacaktır.
