Cari işlemler açığının temel nedeni hızla artan ithalat. Yoksa döviz gelirleri hızla artıyor. İhracatın yıl sonunda 60 milyar doları, turizmin (daha doğrusu hizmet gelirlerinin) de 15 milyar doları aşacağı sanılıyor. İthalat geçen yılın ilk dokuz ayına göre yüzde 42 artmış durumda. Bu çok ciddi bir artış. Önceki gün açıklanan veriler gösteriyor ki, henüz ithalatta düzeltme çok belli değil. Ve böyle giderse, yıl sonunda ithalat 90 milyar doları aşabilir.Temmuz ayında ithalat 8.7 milyar dolar olunca ciddi kaygı yaratmış, ama ağustos ayında 7.9 milyar dolar olunca da, biraz rahatlamıştık. Eylül ithalatının yine 8.4 milyar dolar gelmesi bu rahatlamanın erken olduğunu gösteriyor.İthalattaki artışın nedeni belli. Tüketim mallarında müthiş bir patlama olduğu açık. İlk 9 aydaki artış yüzde 102. Ama yine de bu toplam ithalatın yüzde 14ü ediyor. Ara mallarındaki artış da ihracattaki artışın altında. Yani o da ciddi bir sorun yaratmıyor. Üstelik ara malları ithalatı ithalatın temelini oluşturuyor. Asıl artış yatırım mallarında. Bu artış geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 69. Yani çok yüksek. Ve bu, ülkede ciddi yatırım eğilimi olduğunu gösteriyor.İthalatta ciddi bir düzeltme görünmemesine rağmen, eylül verisi geçen yıla göre yüzde 35 artmış. Oysa 9 aylık veri yüzde 42. Yani bir düzeltme sinyali bir anlamda gözleniyor. Sermaye malları ithalatı bu son ayda yüzde 36, tüketim malları ise yüzde 70 artmış. Üstelik eylül ayında genellikle otomobil alımları mevsimsel olarak artar.Dolayısıyla ekim ayı verileri çok kritik. Eğer ekimde, özellikle sermaye mallarında bir yavaşlama olursa, yatırımlarda bir yavaşlama eğilimi olduğu söylenebilir. Biz bunun belli ölçüde oluşacağını düşünüyoruz. Tüketim mallarındaki ithalat artışı da yavaşlayacaktır. Ancak iç talepte hızlı bir iniş beklenmediğinden, bu çok çabuk olmayacaktır.Ancak iki önemli etmene bu arada dikkat etmek gerekiyor. Biri petrol fiyatlarındaki artış. Diğeri de demir - çelik fiyatları. Petrol fiyatlarının Türkiyeye getirdiği ek fatura 2.5 milyar dolar kadar olabilir. Bu doğrudan etkisi. Dolaylı etkilerle, yani petrole bağlı ürünlerle beraber bu yük 4 milyar doları bulabilir. Tabii petrolün varili 55 dolarda kalırsa. Öte yandan, Çinde ekonomik yavaşlama olmazsa, demir - çelik fiyatları da görüldüğü gibi 3 milyar dolarlık bir ek yükü sürdürecektir. Kısacası, ekim verileri çok önemli. Açıklandığında 2005 dış ticaret dengesi de daha rahat öngörülecektir. Yıl sonunda cari işlemler açığının 12 milyar dolar, hatta bazı karamsarlara göre de 14 milyar dolar olacağı söyleniyor. Bu henüz kritik eşik bilinen milli gelirin yüzde 5ine ulaşmasa da ciddiye alınması gereken bir düzey. Özellikle birkaç yıldır sürdüğü için. Ocak - Eylül 2003 2004 % DeğişimMineral yakıtlar, mineral yağlar 8.422.246 9.948.165 18.1Ham petrol 3.600.655 4.416.583 22.7Kazanlar, makineler, mekanik cihazlar 7.003.205 9.537.507 36.2Kara taşıtları ve bunların aks ve parç. 3.083.452 7.500.666 143.3Elektrik makine ve cihazlar 3.804.338 5.980.891 57.2Demir ve çelik 3.485.486 5.510.805 58.1Plastik ve mamulleri 2.337.755 3.403.012 45.6İnci, kıymetli taş ve metal mamulleri, madeni para 2.250.686 2.886.931 28.3Organik kimyasal ürünler 1.754.195 2.163.977 23.4Eczacılık ürünleri 1.465.822 2.021.795 37.9Pamuk, pamuk ipliği, pamuklu mensucat 1.261.750 1.505.145 19.3Optik alet ve cihazlar 924.213 1.328.595 43.8Kağıt ve karton 845.844 1.103.860 30.5 hgunes@milliyet.com.tr En büyük ithalat fasılları