3.6 milyar doların bonodan, 260 milyon doların da borsadan çıktığı belirtiliyor. Ancak bu, eurotahvil piyasasından, yahut da gecelik faizde bekleyip sonra döviz alıp çıkan yabancıyı kapsamıyor. Kısacası, çıkışlar 5-6 milyar dolardan az olamaz. Ancak bu rakamın bile piyasaları bu denli sarması şaşırtıcı. Neden?İlk tez, 2001 krizinden bu yana bunun en büyük yabancı çıkışı olduğu. 1 Mart tezkeresinde bile bu denli bir çıkış olmamıştı. İkincisi de, içeride güvenin iyiden iyiye bozulduğu. Malum, dövizdeki hareketlilik benzer yapıdaki Brezilya ve Rusya gibi yükselen piyasalardan çok daha fazla oldu. Bir ekonomik program sadece ekonomik göstergelerle değerlendirilemez. Çok yönlü bir karne gerekir. Aşağıdaki tablo da böylesi bir karne, 2 yıllık fark değerlendiriliyor. Son haftalarda çıkan sıcak para, yahut yabancı yatırımcı konusunda farklı rakamlar telaffuz ediliyor. Kimine göre, 4 milyar dolardan ibaret, kimine göre ise 10 milyar dolara yakın. 2004 2006 Siyasal İrade/Kararlılık 9 7 Siyasal istikrar 9 5 Kredibilite 8 4 Sosyal uzlaşma ve dayanışma 5 4 Uygulamadaki uzmanlık 7 5 Programın teknik tutarlılığı 8 6 Uluslararası ortam 9 4 Dış destek 9 6 TOPLAM 64 37 (1) 1 Mart tezkeresinin reddinden bir yıl sonra (2004) sıcak para oluk oluk akarken, her şey güllük gülistanlık sanılıyor, programın başarılıyla gittiği düşünülüyor, hükümetin çok ciddi bir irade gösterdiğine inanılıyordu. Kaldı ki, IMF'nin istekleri harfiyen yerine getiriliyordu. Bu nedenle siyasal irade açısından not çok yüksekti: 9. Aradan geçen iki yıl içerisinde gerek sosyal güvenlik reformunun gecikmesi, gerek diğer bazı konularda hükümette yol yorgunluğu oluştu. Yöneltilen eleştirilerle not 7'ye düştü.(2) Öteden beri ülkenin etkili çevreleri bu hükümetin Meclis'teki gücünden hareketle istikrar sağladığı inancındaydı. Not yine yüksekti:9. Ama son gerginlikler ve özellikle cumhurbaşkanlığı seçimine ilişkin hesaplar istikrar faktörünü zayıflattı. Not yine 7'ye düştü.(3) Gerek Merkez Bankası'nın başkanlık atamasında gösterdiği basiretsiz tutum, gerek son dönemdeki piyasa dalgalanmalarında pozisyon alamayışı hükümeti çok yıprattı. Kredibilite notu da 8'den 5'e düştü.(4) Programın uygulanışında baştan beri sosyal tarafların uzlaşması aranmadı. Şimdi de aranmıyor. O zamanlar 5 alan hükümet şimdi de 4 alabilir.(5) Program teknik olarak ne denli tutarlı ve güçlü olursa olsun, kimin uygulayacağı önemlidir. Malum, at binenine göre kişner. 2004 yılından bu yana ekonomi kadrosu içinde bir tek MB Başkanı değişti. Ama MB çok önemli. Serdengeçti'nin de otoritesi oluşmuştu. Bu nedenle uzmanlık açısından, programın uygulamada kan kaybederek notun 7'den 5'e düştüğü söylenebilir.(6) Program sıcak para girerken olumsuz bir manzara göstermiyordu. Ama zamanla çok ciddi bir dış açıkla karşı karşıya kalındı ve dalgalı kur bunu çözmedi. İki yıl önce tutarlık açısından 8 alan program, şimdi ancak 6 alabilir. (7) Yurtdışında faizlerin yerlerde süründüğü ve uluslararası likiditenin bol olduğu bir ortamda elbette program çok kolay gidiyordu. Şimdi ortam tamamıyla değişti. O zaman not 9 iken, şimdi en iyi olasılıkla 4 olabilir.(8) Programın uygulanmasında IMF'nin desteği göz ardı edilemez. Bu sürüyor. Ancak önemli çapalardan biri olan AB ile ilişkilerde çarpılma var. O tarihte dış destek için programa 9 notu verilebilirken, şimdi ancak 6 verilebilir. Notlar toplanırsa, iki yıl önce program 64 puan alırken, şimdi 37 puanı zor topluyor. Bu da açıkça gösteriyor ki, program artık farklı bir konumda. Başarısı da artık buna göre değerlendirilmeli. hgunes@milliyet.com.tr HÜKÜMETİN EKONOMİK PROGRAM KARNESİ
