Aile birliği zamanla çözülüyor mu?

Aile birliğinin korunması toplumsal düzen açısından şart. Aile doğanın bir gereği. Ancak çeşitli nedenlerden ötürü aile birliği bozulabiliyor. Maddi sorunlar, şiddet, sürekli tartışmalı geçimsizlikler, uyumsuzluklar yahut sadakatsizlik evliliklerin sona ermesine neden olabiliyor.
Bundan 30 yıl önce boşanma toplumda çok ayıp karşılanır ve buna izin verilmezdi. Özellikle kadının ekonomik özgürlüğünü elde etmesiyle boşanmalar fiilen kolaylaştı. Tabii bu arada Medeni Kanun da boşanmak zorunda kalan fakat hatasız olan tarafa birçok ekonomik haklar sağladı.
Geçen hafta TÜİK son boşanma verilerini açıkladı. Evlilik yaşında çok az bir ilerleme var. Erkekler hâlâ ortalama 26, kızlar 23 yaşında evleniyor. Bu, bölgeden bölgeye pek değişmiyor. Kaba evlenme oranı da yüzde 9 kadar.

Kadının özgürleşmesi?
İlginçtir, kadınların yüzde 88’i ilk defa evlenirken, yüzde 2’si kocası öldüğü için, yüzde 10’u da boşanmış olduğu için evleniyor. Erkeklerin durumu da benzer. Yüzde 89’u ilk defa evlenirken, yüzde 10’u boşanmış olduğu için, fakat yüzde 0,6’sı eşi öldüğü için yeniden evleniyor. Burası ilginç; yani eşi öldüğü için yeniden evlenen erkek oranı üçte bir. Bu temel olarak erkeklerin ömür beklentisinin daha kısa olmasından kaynaklanıyor. Genç dul kalan kadın varıyor başka kocaya!
Açıklanan verilerin en ilginç tarafı, boşanmalardaki hızlı artış ve boşanma olgusunun bölgeden bölgeye çok değişmesi. Türkiye’de 2004 yılında 615 bin evlilik olmuş, 91 bin de boşanma. 2008 yılında 642 bin evliliğe karşılık 100 bin boşanma gerçekleşmiş. Yani oran yüzde 14,8’den yüzde 15,6’ya çıkmış. Üstelik bu dönemde, ekonomik refah da hızla gelişiyordu.
Yukarıdaki tabloya Türkiye’nin her bölgesi alınmadı. Ama Doğu Anadolu’da boşanma bariz biçimde Ege’ye oranla 4 kat daha düşük. Hatta son yıllarda bu 5 misline yaklaşıyor. Güneydoğu’da boşanma oranında artış olmazken, doğunun diğer bölgelerinde az da olsa bir artış gözleniyor.

Boşanmalar batıda hızla artıyor
İlginçtir, İstanbul’da boşanma oranında bir miktar düşüş gözleniyor. Tabii bu bir oran. Belki de bu, evliliklerin hızlanmasından kaynaklanıyordur. Ancak Ege’de her 4 evlilik yapılırken 1 de boşanma olmasını neye bağlayabiliriz? Kuşkusuz bu çok yüksek.
Bununla beraber boşanma olgusu Batı Avrupa ülkeleriyle karşılaştırıldığında durum hâlâ olumlu. Yani boşanma az. Konunun iki tarafı var. Biri Güneydoğu’da olduğu gibi her türlü olumsuzluğa karşın eşlerin (özellikle kadının) boşanamaması; ki bu elbette arzu edilmeyen bir durum. Diğeri de ailelerin dağılmasının toplumsal düzen açısından kaygı vermesi.
Boşanma elbette kolaylaşmalı. Ama en güzeli aile içinde dengeli bir huzurun sağlanması değil mi? Sosyologların işi zor!