Hurşit Güneş

Hurşit Güneş

hgunes@milliyet.com.tr

Tüm Yazıları
Haberin Devamı

Ancak 2002 yılından bu yana bazı değişiklikler oldu. Önce CNBC-e televizyonu, iki yıl sonra da Merkez Bankası (TÜİK ile beraber) tüketici güven endekslerini hesaplayıp yayımlamaya başladı. Bir ülkede ekonomik büyümenin üç motoru vardır. Birincisi ihracat, ikincisi tüketim ve üçüncüsü de yatırım. Türkiye'de bu verilerden, ihracat hariç, hiçbirini aylık izlemek mümkün değil. Yatırım ve tüketim rakamları üç ayda bir milli gelir rakamlarıyla ve üç ay gecikmeyle yayımlanıyor. Bu endeksler son derece önemli. Çünkü tüketici güven endeksleri, özellikle Tüketim Eğilimi Endeksi (TEE) tüketim rakamlarını belirlemede son derece etkili. Arada çok ciddi ve güçlü bir istatistiki bağ var. Yani açıklama ile davranış (diğer deyimle beyan ile fiil arasında) çok kuvvetli bir korelasyon görünüyor. Güvende gerileme var 2005 yılında TGE (Tüketici Güven Endeksi) ocak-nisan arası bir gevşeme göstermiş ve eylüle dek bir daha toparlanamamıştı. Ekim ayında önemli bir yükselme olmasına rağmen, bu yıl ocakta birdenbire geriledi. Bunun ardında, kuş gribi, yoğun kar yağışı gibi mevsimsel etmenlerin olduğu biliniyor. Tüketimi belirleyen Tüketim Eğilimi Endeksi'ne gelince. Bu endeks en büyük düşüşünü geçen yıl eylül ayında yapmıştı. Yılın sonuna doğru toparladı, ancak son gelişmeler bu endeksi de ciddi ölçüde etkilemiş görünüyor. Kısacası, kalıcı bir güven kırılması yargısına şimdiden varmak mümkün değil. CNBC-e Tüketim Endeksi'ne (TE) gelince. Bu endeks toptan satışlardan değil, perakende satışlar üzerinden hesaplanıyor. TE tüketici fiyat endeksi gibi, tüketim sepetinin göz önüne alınmasıyla hazırlanıyor. Yani oldukça sağlıklı. Üstelik DİE'nin imalat sanayi üretim endeksiyle çok yakın ilişki gösteriyor. Üretimin bir kısmı ihracata gitmesine rağmen, bu ilişkinin güçlü olması, bu endekslerin önemini ortaya koyuyor. Ocakta tüketim düşmüş Yukarıdaki grafikte de görüldüğü gibi, geçen yıl mayıs ayına dek gerek tüketim, gerek üretim bir artış göstermişti. Ancak daha sonra, yıl boyunca bir durağan yapı oluştu. Aralık ayındaki ani tüketim artışı ise mevsimsel bir gelişme. Nitekim ocakta tüketim yüzde 29 oranında düşüverdi.2006 yılında büyümenin tüketim motoru şu veya bu nedenle parlak başlamadı. Mart ortasında açıklanacak verilerle görüntü netleşecek. Öte yandan, ihracat motorunun teklediği biliniyor. Kala kala büyüme için elimizde yatırımlar var. 2003 yılında ayda ortalama 950, 2004 yılında 1.450, 2005 yılında da ayda ortalama 1.700 milyon dolarlık yatırım malı ithal edilmiş. Yani yatırımlarda pek bir sorun gözükmüyor. Özetle, 2006 yılında tüketim yukarı gitmez, ihracat teklemeyi sürdürürse, büyümeye tek motor kalıyor; yatırım. hgunes@milliyet.com.tr