Merkez Bankası elinden geleni yaptı. Bankalara gecelik olarak borç verirken uyguladığı faizin tavanını yüzde 9.0’a indirdi. Bundan sonra bankalara gecelik olarak düşük yüzde 7.25, en yüksek yüzde 9.0 faiz ile kredi verecek. Merkez Bankası’nın bir de “Politika Faizi” diye adlandırılan, haftalık yüzde 7.5 oranında borç verme faizi var.
Merkez Bankası, haftalık faiz ve gecelik faiz oranlarını harmanlayarak bankalara ortalama yüzde 8.5 dolayında faizle yaklaşık 100 milyar dolar borç para veriyor. Bankaların toplam kredileri 1 trilyon 500 milyar TL’ye ulaştı. Merkez Bankası’nın bankalara borç vererek sağladığı kaynak sadece 100 milyar TL.
Ana kaynak değişmedi
Bankalar topladıkları mevduattan Merkez Bankası’na aktardıkları kısım ve kasalarında tuttukları imkânlardan sonra mevduatın 1 trilyon 100 milyar TL’sini kredi vermekte kullanıyorlar. Yurtdışından dövizle borçlanarak yurda getirdikleri dövizin yaklaşık 300 milyar TL’sini buna ekliyorlar.
1 trilyon 500 milyar TL kredi kaynağının 1 trilyon 400 milyar lirası mevduat ve bankaların yurt dışından getirdikleri para... Sadece 100 milyar TL’si Merkez Bankası kaynağı.
Açık anlatımla Merkez Bankası’nın faiz indiriminin, bankaların toplam fon maliyetlerini etkileme gücü çok zayıf. Bankaların yurt dışından sağladıkları kredilerin maliyeti değişmiyor. O zaman kredilerin faizini ucuzlatmanın tek yolu kalıyor. O da mevduat faizlerini büyük ölçüde aşağıya çekmek. Kredi olarak dağıtılan paranın yüzde 75’i mevduat olarak bankalarda biriken imkânlar.
Mevduat faizi düşer
Merkez Bankası’nın faiz kararlarının doğrudan etkileri yanında, dolaylı etkileri olur. Merkez Bankası faizi indirmeye başlayınca, bankalar mevduat faizini aşağıya çekmeye başlarlar. Önümüzdeki günlerde mevduat faizlerinde indirim başlayacak. Önemli olan mevduat faizlerindeki indirimin mevduat hesaplarında azalmaya yol açıp açmayacağı.
Net (vergiden sonraki) mevduat faizinin enflasyonun altına inmesi, parasını mevduat hesabında tutanları üzer. Bu nedenle bankalardan mevduat çekilmesi başlamasa da, mevduattaki artış durursa bu bankaları rahatsız eder. Kredilerin gelişmesini ve kredi faizlerinin ucuzlamasını engeller.
‘Merkez Bankası faizi indiriyor, tüketici kredileri faizleri ve ticari kredi faizleri ucuzlayacak’ bekleyişine girmemekte yarar vardır.
Bugün için, kredi faizlerinin ucuzlayıp ucuzlamayacağı belli değil ama, mevduat faizlerinin aşağıya çekileceği kesin.
