Türkiye’de bankalar şirketler “Eurobond” ile borçlanıyor...
Birikimini dolar ve euro olarak değerlendirmek isteyenlerin, Türk bankalarının veya şirketlerinin yurtdışında satılan Eurobond’larını satın almaları (bankalarımız aracılığıyla) mümkün. Sayın okuyucularıma Türk bankalarının ve şirketlerinin Eurobond’ları konusunda bilgi vereceğim. İş Yatırım’ın bilgi notunda, Türk bankaları ile şirketlerinin yurtdışı piyasalarda işlem gören Eurobond’larının fiyat değişimleri açıklanıyor. Son notta dışarıda Eurobond’ları işlem gören Türk bankalarını ve şirketlerini saydım. Hiç de az değildi. 53 kuruluşun Eurobond’u yurtdışı piyasalarda işlem görüyor. Neyin ne olduğunu anlamak için İş Yatırım’ın sorumluları İlkay Dalkılıç ve Uygar Kurtbay’ın yardımlarını istedim. Öğrendiklerimi aktaracağım.
Bankalar döviz bonosu satıyor
Bankalar ve şirketlerin yurtdışında “kâğıt satarak“ (tahvil çıkararak) borçlanmaları genelde Eurobond ile borçlanma diye adlandırılıyor. Eskiden borçlanacak olan imzalı kâğıt çıkarır, borç verenin eline kâğıt verilirdi. Günümüzde borçlanma kâğıtsız, dijital ortamda oluyor.
Bonolar elektronik kayıt sisteminde alınıp satılıyor. Kayıtları uluslararası 2 büyük “Saklama ve Takas Kurumu” tutuyor. Satanın, alanın sicil numarası var. Bonoların anapara ve faiz ödemeleri de bu sicil numarasına göre yatırımcılara ödeniyor. Avrupa’da bu işlerin merkezi Londra. Bu tür işlemler Avrupa’da İngiliz kanunlarına, mevzuatına göre yapılıyor. Eurobond satarak dövizle borçlanmak isteyen banka ve şirketler, yurtdışında bir aracı kuruluşla anlaşıyor. Aracı kuruluş, banka ve şirketin durumunu inceleyerek ne miktarda ve ne kadar faizle borçlanılabileceğini, Eurobond’ları kimlerin alabileceğini belirlemeye çalışıyor.
Bankalar ve şirketler, mali durumlarına, güvenilirliklerine göre, genelde Türk devletinin borçlanma faizinin (şimdilerde yüzde 4) 1-3 puan üzerinde faizle borçlanabiliyor.
Getiri sabit değil
Aracı kurumların satılacak ve satılan bonolarla ilgili sorumluluğu yok. Görevleri teklif toplamak ve satışa aracılık etmek.
Genelde Eurobond’ları kurumsal yatırımcılar, fonlar ve bankalar satın alıyor. Eurobond ihracında doğrudan kişilere satış yapılmıyor. Ama yurtiçindeki veya yurtdışındaki bir kişi, belli bir banka veya şirketin Eurobond’unu satın almak isterse, bankası aracılığıyla Eurobond’u bir günde alması ve satması mümkün.
Eurobondlar endekste değil, tezgâh üzerinde işlem görüyor. Bu nedenle fiyatları günlük olarak trader’ların alış satış kotasyonlarına ve ikincil piyasadaki arz talebe göre değişiyor. Şimdilerde işlem gören Eurobond’ların yüzde 9.6 faizle ihraç edileni de var, yüzde 3.8 faizle ihraç edileni de var. Piyasa faizleri farklı vadelerde yüzde 1 ile yüzde 6 arasında seyrediyor.
