TÜRK LİRASI NE KADAR UCUZ?
Uluslararası piyasalarda iş yapan yatırımcılar “TL ucuz, TL’ye yatırım yapın” diyorlar.
- TL’nin ucuzluğu nasıl hesaplanıyor?
- TL’ye kim yatırım yapacak?
- TL’ye yatırım yapan nasıl kazanacak?
TL’nin ucuz veya pahalı olup olmadığı Merkez Bankası’nın reel efektif döviz kuru endeksinden izleniyor.
Türkiye’nin dış ticaretinde önemli paya sahip 36 ülkenin para birimlerinden oluşan sepete göre TL’nin ağırlıklı ortalama değerine “nominal efektif döviz kuru” deniliyor.
Nominal efektif döviz kurundaki nispi fiyat etkilerinin arındırılmasıyla oluşturulan ortalamaya da “reel efektif döviz kuru” adı veriliyor.
TÜFE Bazlı Reel Efektif Döviz Kuru Türkiye’deki fiyat düzeyinin dış ticaret yapılan 36 ülkenin fiyat düzeylerine oranının ağırlıklı ortalaması alınarak hesaplanıyor. Ülkelere verilen ağırlıklar Türkiye ile olan dış ticaretine göre.
Merkez Bankası, her ay Reel Efektif Döviz Kuru endeksini yayımlıyor.
Endeks 2003 ortalaması 100 olarak düzenleniyor. Endeksin 100’ün altına inmesi Türk Lirası’nın değer kaybettiğini (ucuzladığını) gösteriyor. Ocak 2003’te 89.55 olan endeks, bu yılın mayıs ayında 77.85’e geriledi.
2003’ten bu yana endekste önemli iniş çıkışlar oldu. 2010’un ekim-kasım aylarında endeks 138.81’e ulaştı. Şubat 2016’da Türk Lirası değerlenince endeks 121.13 oldu. Endeksin 77.85’e gerilemesi, TL’nin ucuzlaması başka ülke paralarıyla Türk varlıklarını satın alacaklara avantaj sağlıyor.
Varlıklar ucuzluyor
Dolar kuru 3.40 TL iken, 1 milyar liralık Türk varlığı satın alacak yabancı yatırımcı 294 milyon ödeyecekken, Türk Lirası ucuzlayarak dolar fiyatı 4.60 TL’ye çıktığında (Türk Lirası ucuzladığında) 1 milyar Türk Liralık varlığı 217 milyon dolara satın alma imkânı ortaya çıkıyor.
Varlıklar, finansal ve reel varlıklar olarak ikiye ayrılıyor. Yabancı yatırımcı öncelikle finansal varlıklarla ilgileniyor. Çünkü ekonomideki olumsuz rüzgârlar nedeniyle ucuzlayan Türk Lirası hisse senedi ve Hazine bonolarını yabancı yatırımcılar için ucuz hale getirdi. Belli bir dönem sonunda Türk Lirası’nın değer kazanması, yabancı yatırımcının finansal yatırımdan kazanç sağlamasına imkân verecek.
Reel yatırımlarda ise durum farklı. Reel yatırımlarda yabancılar gayrimenkulle değil, faaliyet halindeki Türk şirketleriyle ilgileniyorlar.
Türkiye’de şirket almak isteyen yabancı yatırımcı için olumlu bir ortam oluştu. Kamuoyunun henüz üzerinde durmadığı en önemli gelişmelerden biri Türk Lirası’nın ucuzlamasıyla dövize karşı Türk Lirası gayrimenkul varlıklarının büyük değer kaybetmesi.
Ucuza satılıyor
Ucuz Türk Lirası’nın ekonominin bütününü olumsuz etkileyen yönü ise ihracat gelirleri üzerindeki olumsuz etkisidir. Belli bir miktar ihracat dövizi elde etmek için daha çok ürün göndermek zorundayız.
Ekonomideki olumsuz gelişmeler Türk Lirası’nın ucuz olmasına neden oldu. Her büyüklükteki işletme şimdilerde yüksek faiz ve yüksek döviz kuru riskinin yükünü taşıyor.
Son 5 ayda Türk Lirası dolara karşı yüzde 20 dolayında değer kaybetti, yani ucuzladı. Bu, işletmelerde ciddi kur riski oluşkturdu. Faizlerin kısa sürede 5 puan artırılması ise kredi maliyetlerini arttırdı, şirketlerin faiz yükünü taşınamayacak boyuta getirdi.
Yeni sistemde yeni ekonomi politikalarının öncelikleri Türk Lirası’nın değer kazanmasına imkân verecek döviz kuru ve faiz politikalarının uygulanmasıdır. Bunların da arkasında öncelikle enflasyon sorununun ama temel olarak ödemeler dengesi sorununun çözümü vardır.
