2014 yılı ilk 3 aylık döneminde yüzde 4.3 ile büyüdük. Geliniz görünüz ki dolar olarak bir yıl önce ilk 3 ayda 198 milyar dolar olan milli gelir, bu yılın aynı döneminde 184 milyar dolara geriledi. Dolar olarak yüzde 7.2 oranında küçüldük.
2013 yılında marttan geriye 12 aylık dönemde kişi başı gelir 10.540 dolar iken, 2014 martından geriye 12 aylık dönemde kişi başı milli gelir 10.450 dolara geriledi.
TL ile büyüyoruz. Dolar ile küçülüyoruz ve de kişi başı gelirimiz artmıyor, tersine fakirleşiyoruz.
Şeytan bunun neresinde?
Önce milli gelirin hesaplanmasıyla ilgili ön bilgi vereyim: Milli gelir denilen şey, belli bir dönemde ülkede üretilen mal ve hizmetlerin toplam parasal değerini (katma değerini) gösterir.
Üretim önce fiziki olarak tespit edilir: Kaç ayakkabı, kaç otomobil, kaç metre konut üretildi. Kaç kamyon, ne kadar km, ne kadar yük taşıdı? Kaç ton portakal üretildi gibi. Sonra bu fiziki tespit fiyatlandırılır. Aynı mal ve hizmetin girdilerinin çift sayılmaması için mal ve hizmetlerdeki katma değer toplamları ile milli gelir belirlenir.
Bu belirleme, dönemin cari fiyatıyla yapılır. Ama cari fiyatlarla karşılaştırma yapılamayacağından, cari fiyatın içindeki enflasyon şişkinliği alınır. Cari fiyat sabit fiyata dönüştürülür.
İşte böyle bir hesap yapılıyor. Ve de biz 2014 yılının ilk 3 ayında sabit fiyatla yüzde 4.3 büyüdük diye seviniyoruz.
Milli gelir hesabı fiziki mal ve hizmet üretiminden yola çıkılarak yapıldığına göre, üretilen ayakkabının, otomobilin sayısına göre, üretilen portakalın ağırlığına göre belirlendiğine göre, milli gelir nasıl olur da TL ile hesaplandığında büyürken, dolar ile hesaplandığında küçülür?
Çünkü milli gelirin büyümesini ölçerken sabit fiyatla (enflasyondan arındırılmış) TL’sini kullanıyoruz.
Halbuki milli geliri dolarla ölçerken, cari TL fiyatıyla hesaplanmış olan milli gelir rakamını cari dolar fiyatına bölerek, dolar ile milli gelir rakamını elde ediyoruz.
2013 yılı ilk 3 aylık milli gelir rakamını dolara çevirirken dolar fiyatı 1.78 TL idi. Bu yıl 3 aylık milli gelir rakamını 2.21 TL dolar fiyatıyla dolara dönüştürdük.
Bu da bize ders olsun
Övünmek istediğimizde “2003 yılında kişi başı milli gelir (cari dolar fiyatıyla) 3.492 dolar idi. 2013 yılında 10.818 dolar oldu. 3 misli arttı. 100 idi, 300 oldu” diyoruz.
Bu yanlış ölçümdür. Önemli olan, sabit fiyatla milli gelirin ne kadar arttığıdır. Sabit fiyatla 2003 yılında 76 milyar dolar olan milli gelir, 2013 yılında 122 milyar dolar oldu. Yüzde 60 oranında büyüdü. 100 iken 160 oldu.
Görülüyor ki cari dolar fiyatıyla büyümeyi ölçmek yanlış oluyor. Önemli olan, sabit TL fiyatıyla milli gelirin nasıl değiştiğidir.
İşte bunun için, 2014 yılı ilk 3 ayında ekonominin cari dolar fiyatıyla yüzde 7.2 oranında küçülmesi önemli değildir. Önemli olan, ekonominin TL sabit fiyatla ne ölçüde büyüdüğüdür. Yılın ilk 3 ayında ekonomi yüzde 4.3 oranındaki büyümüştür.
