Başkan Trump’ın, çelik ve alüminyum ithalatına getirdiği ek vergi ve yatırım kısıtlamaları “ticaret savaşları”nın başladığı şeklinde yorumlanıyor.
Trump’ın kararı öncelikle Çin’i hedef alıyor ama ABD’ye mal satan diğer ülkeleri de olumsuz etkiliyor. Çin’e getirilecek ek gümrük vergisi ve yatırım kısıtlamalarının 60 milyar doları bulabileceği belirtiliyor.
Trump’ın hedefi dış ticaret açığını azaltmak. Açığın en büyük kaynağı da ABD-Çin dış ticareti.
- ABD’nin 2017 ithalatı 2.4 trilyon dolar, ihracatı 1.5 trilyon dolar.
- Çin’in toplam ithalatı 1.5 trilyon dolar, ihracatı 2 trilyon dolar.
- ABD’nin 2017’de Çin’den ithalatı 526 milyar dolar. İhracatı 136 milyar dolar. Trump’ın vergi ve kısıtlamaları ABD’nin Çin ile dış ticaret açığını kapatamaz. Önemli olan, bu kararın “ticaret savaşları”nı başlatma tehlikesi.
Hedef açık değil, fazla...
Ticaret savaşları, ülkelerin ithalatlarını azaltmak, ihracatlarını artırmak için, rakip ülkelere karşı üstünlük arayışlarına verilen isimdir.
Ticaret savaşlarının 2 önemli silahı; (1) Ülkenin para birimini değersiz tutarak ihracatta fiyat rekabeti elde etmesi, ihracatı artırması, (2) İthalatı kısıtlamak için gümrük vergilerini yükseltmesi veya tarife dışı engellerle ithalatı kısıtlamasıdır.
Trump, doların değerini düşürmeyi düşünmüyor. Büyük dış ticaret açığı verdiği Çin’in para değerini düşük tutarak ihracatta fiyat avantajı sağladığından yakınıyor. Ek vergiyle diğer ülkelerden, özellikle Çin’den yapılan ithalatı pahalı hale getirmek arayışında. Ek vergiyle birlikte gündeme gelen yatırım kısıtlamaları ise, ABD’nin ileri teknolojisinin, ülke dışında kullanılmasına imkân veren yatırımları engellemeyi hedef alıyor.
ABD bugüne kadar serbest ticaretin öncüsüydü. Gümrük vergilerinin, tarife dışı engellerin kaldırılmasını savunuyordu. ABD’de gümrük vergileri düşük. AB ülkelerinde ortalama gümrük vergileri % 10, Çin’de % 5 dolayında iken, ABD’de % 3.5 civarı. Trump’ın başlattığı “ticaret savaşları” ne ölçüde yayılacak bilmeye imkân yok.
ABD’ye çelik ihraç eden ülkelerden biri olduğu için Türkiye ek vergiden olumsuz etkilenecek; ABD, ek vergi kararından, Kanada ve Meksika’nın yanında, AB, Avustralya, Arjantin, Güney Kore ve Brezilya’nın muaf tutulacağını açıkladı. Türkiye muaf ülkeler listesine giremedi.
Türkiye’nin bir başka şanssızlığı, Trump’ın kararından sonra dünya piyasalarındaki dalgalanmalardan en fazla etkilenen ülkelerin başında gelmesi. Doların fiyatı birden 4 TL’ye yükseldi. Son bir bilgi: Bizim 2017 ithalatımız 233.7 milyar dolar. İhracatımız 157 milyar dolar. Çin’den ithalatımız 23.3 milyar dolar. Çin’e ihracatımız 2.9 milyar dolar. Ticaret savaşı varsa bizim de bu savaşa girmemiz gerekir.
