Şu günlerde iyimser olmaya ihtiyacımız var. Olan biteni soğukkanlılıkla değerlendirmeye ihtiyacımız var. Bunlar doğru. Ama bu ülkenin ekonomisi iyi gitmezse, çarklar iyi işlemezse, iyimserlik, soğukkanlılık işe yaramaz.
Felaket tellallığı yapmadan, ekonomiyi olumsuz etkileyen gelişmeleri görmeye, bunlara çözüm aramaya, ekonomide olumsuz gelişmeleri engelleyecek tedbirleri almaya mecburuz.
- Terör ekonomiyi olumsuz etkiliyor. Terör devam ederken ekonominin çarklarının normal işlemesi imkânsız.
- Seçim sonucu ortaya çıkan çalkantı devam ediyor. Yenilenecek seçimlerin sonuçlarının belirsizliği huzursuzluğu artırıyor.
- Küresel piyasalardaki rüzgârlar sonucu dolar fiyatı yükseldi. Bizde ülke riski dolar fiyatına ek yük getiriyor. Dolar fiyatının yükselmesi, ülkede fiyat, maliyet dengelerinin değişmesine yol açıyor. Alt gelir grubunu olumsuz etkiliyor.
- İhracat geliri azaldı. Daha önce portföy yatırımı için ülkeye getirilen dövizler, dışarıya çıkarılıyor. Cari açık küçüldü ama ancak bankaların dışarıdan borç para bulmaları sayesinde açık kapatılabiliyor.
Bu olumsuz gelişmeleri önleyecek politikaların belirlenmesine ve uygulanmasına ihtiyaç var.
Gerekenler yapılmıyor
Bu politikalar ve tedbirler, belli çalışmaları gerektirir:
- Bundan önce 50 yıldır Devlet Planlama Teşkilatı’nın hazırladığı Yıllık Programlar’ı şimdilerde Kalkınma Bakanlığı hazırlıyor. Hükümet onaylıyor. Programlar Resmi Gazete’de yayımlanıyor. Yıllık Programlar ile, içinde bulunulan yılın sorunları dikkate alınarak, gelecek yıl için ekonominin temel dengeleri kurulur: Kaynaklar Harcamalar Dengesi, Bütçe Dengesi, Dış Ticaret Dengesi, Ödemeler Dengesi kurulur
Devlet bu dengelere göre gelirini giderini ayarlar. Ekonomi politikasını ve alınacak tedbirleri belirler. Özel sektör bu dengelere bakarak, politikaları ve tedbirleri okuyarak, bir yıl sonranın planını, programını yapar.
- 2016 Yılı Programı ve dengeleri belli olmadan, Maliye Bakanlığı 2016 bütçesini hazırlayamaz. Orta Vadeli Mali Plan’ı yayımlayamaz. Hazine, Orta Vadeli Program’ı hazırlayarak yayımlayamaz.
Bunların yapılamaması, ekonominin sahipsiz kalması, başı bozuk kalması demektir.
Yapmıyorlar, yakınıyorlar
Maliye Bakanı Şimşek uyarıyor, diyor ki: “Anayasa gereği bütçenin ‘17 Ekim’e kadar TBMM’ye sunulması gerekiyor ama bu bütçenin de kadük kalacağı, Meclis’ten de geçmeyeceğini herkes biliyor. Bu sene Türkiye normal süreçte bütçesini yapamayacak... Şu an Türkiye’nin tek çıpası var. Siyasi istikrar yok, AB yok, bir tek mali disiplin var. Bu da seçim hesaplarıyla heba edilirse, Türkiye ikiz açık problemiyle karşı karşıya kalacak.”
İyi de bunların sorumlusu kim? Davutoğlu’nun Başbakan, Şimşek’in Bakan olduğu hükümet işbaşında.
Yılmaz, Başbakan Yardımcısı olarak, hazineden ve ekonomiden sorumlu.
Onlar bir şey yapmazlar, sonra da sanki yetki ve sorumluluk başkalarındaymışçasına bir şey yapılmamasından şikâyet ederlerse, bu ekonomi nasıl toparlanabilecek?
Önemli olan, “Tekerlek kırıldıktan sonra yol göstermek” değil, tekerlek kırılmadan gereğini yapmaktır.