Süper Lig büyüklüğüyle Avrupa’da zirveye koşuyor!
İnönü Stadyumu yıkıldı. Yerine Vodafone Arena inşa edildi. Yeni stad pazar günü açılıyor.
Beşiktaş Başkanı, yeni stadın 400 milyon liraya tamamlandığını açıkladı. Beşiktaş Kulübü, stadın isim hakkını 15 yıllık süre için 145 milyon dolara Vodafone’a sattı.
İstanbul’da büyüklü küçüklü 22 stad var. En büyüğü olan Atatürk Olimpiyat Stadı, 76 bin kişilik. Galatasaray’ın stadyumu 52 bin 600, Fenerbahçe’ninki 50 bin 500, Beşiktaş’ın stadyumu ise 43 bin 500 koltuk kapasiteli.
Şimdilerde İstanbul dışındaki şehirlerde Spor Bakanlığı’nın desteği ile büyük stadlar inşa ediliyor. 25 büyük stadın inşaatı tamamlandı. Bunlar 15 bin ile 45 bin kişilik stadlar. Ortalama maliyetleri ise 100-140 milyon TL arasında değiyor.
Stadlar genelde çok amaçlı inşa edilse de, genelde futbol ağırlıklı hizmet veriyor. Bizim ülkemizde futbol, ilgi alanı açısından rakipsiz bir sektör. Başka ülkelerde de futbola ilgi yüksek ama, futbol yanında diğer spor dalları da öne çıkabiliyor. Bizde futbol sevgisi diğer spor dallarını eziyor.
Tuğrul Akşar, ülkemizde futbol ekonomisini en iyi izleyen iktisatçı. Tuğrul Akşar’ın (www.futbolekonomi.com) sitesinden öğrendiklerimi, sayın okuyucularıma aktarmak istiyorum. Bakınız Futbol Ekonomisi, aslında ne büyük bir ekonomi:
1- Türkiye’de 2015 yıl sonu itibariyle kulüplerin yaratmış olduğu futbol gelirleri 700 milyon euro’ya ulaştı. Bu gelirlerin dışsal etkileri de dikkate alındığında, futbolun dolaylı olarak yarattığı gelirlerin toplamı 5.5-6 milyar euro’ya ulaşmış durumda...
2- Süper Lig’de oynayan 18 kulübün bonservis bedelleri üzerinden değerleri toplamda 946 milyon euro. Bu rakam, takımların zenginliklerini (sahip oldukları oyuncuların toplam değerlerini) gösteriyor. Süper Lig, bu değeriyle Avrupa’nın 5 büyük liginin ardından 6’ncı sıraya oturuyor. (Avrupa’da 54 lig var.)
3.540 profesyonel futbolcu
3- Süper Lig’de 18 kulüpteki oyuncu sayısı 462. Bu oyuncuların yüzde 44’ü (203’ü) yabancı oyuncu. PTT 1. Lig’de 18 kulüpte profesyonel 461 oyuncu var. PTT 1. Lig’deki kulüplerin, bonservis bedelleri üzerinden toplam değeri ise 178 milyon euro’ya ulaşıyor. İkinci ligde, 2 grup ve toplam 36 kulüpte 1.024 profesyonel futbolcu sahaya çıkıyor... Profesyonel 3.ligde ise 57 kulüpte toplam 1.593 profesyonel oyuncu bulunuyor.
4- Özetle Türkiye’de 129 kulübün kadrosunda toplam 3 bin 540 profesyonel futbolcu bulunuyor.
5- Türkiye’deki profesyonel futbol kulüplerinin, bonservis bedelleri üzerinden toplam değeri 1.3 milyar euro dolayında. Bu değerin yüzde 73’ü Süper Lig kulüplerindeki futbolculara ait...
6- Süper Lig’de gelirlerin bileşimine bakıldığında, yayın gelirlerinin payı yüzde 57, maç günü gelirlerinin payı yüzde 28, ticari faaliyet ve sponsorluk gelirlerinin payı ise yüzde 15 dolayında...
Tuğrul Akşar’ın “Futbol Ekonomisi” ile ilgili olarak verdiği bilgilerin en çarpıcısı, futbol kulüplerinde maç gelirlerinin, toplam gelirlerin sadece yüzde 28’ini teşkil etmesi. Pahalı stadlar inşa ediyoruz, ama maç gelirlerimiz çok düşük.
İnönü’den Vodafone’a
Mustafa Kemal Atatürk’ün daveti ile 1925 yılında Türkiye’ye gelen Fransız mimar Prost’un İstanbul için hazırladığı Nazım Plan’da bir opera, bir açıkhava tiyatrosu, bir spor ve sergi salonunun yanı sıra bir de stadyum vardı.
Lütfi Kırdar, opera binasını yaptıramadı ama, diğerlerini, o günün zor şartlarında yaptırmayı başardı. Bunların çizimi için o dönemde Avrupa’da spor tesisleri çiziminde ünlenmiş olan İtalyan mimar P. Vietti Violi’i İstanbul’a getirtti. Violi, Türk meslektaşları Fazıl Aysu ve Şinasi Şahingiray ile birlikte Spor ve Sergi Sarayı’nın yanı sıra İnönü Stadyumu’nun, Nihat Yücel, Nahit Uysal ile birlikte Açık Hava Tiyatrosu’nun planlarını çizdi.
İkinci Dünya Savaşı’nın zor şartlarında bu üç tesis de kısa sürede tamamlandı. 1947 - 1948’lerde açıldı. Spor ve Sergi Salonu, 1988 yılında “Kongre ve Sergi Salonu” olarak yenilendi, büyütüldü...
İtalyan Mimar Vietti Violi, Dolmabahçe gibi önemli bir sarayın karşısına stad oturtmanın zorluğunu görerek, yapıyı, saray ile mimari bütünlük oluşturacak şekilde projelendirmişti.
Stadın saraya bakan cephesine koskocaman bir tören kapısı çizmişti... Sarı, pirinç tokmaklarıyla kapıya tarihi bir görünüm vermiş, kapının iki yanındaki duvarlarda tunç roliyefler için yerler hazırlamıştı. Dolmabahçe Sarayı’na bakan cepheye iki kule inşa ettirmiş, kulelerin üzerlerine disk ve cirit atan sporcuları simgeleyecek iki tunç heykel konulmasını projelendirmişti...
Böylece sarayın ihtişamı ve saygınlığı ile bütünleşecek bir “klasik spor meydanı, stadyum” ortaya çıkmıştı. İnönü Stadı olarak spora 66 yıl hizmet veren bu yapı, 2013 yılında yıkılarak yerine şimdiki Vodafone Arena inşa edildi.
