Soma’da 301 madencinin kaybının acısını unutamıyoruz. Ama bir gerçek var. Soma’daki ve ülkenin diğer yörelerindeki kömür madenlerinde binlerce işçi çalışmayı sürdürüyor. Sürdürecek. Linyit yakan yeni santrallerin kurulması nedeniyle yeni kömür madenleri işletmeye açılacak. Yeni madenlerde çalışmak için binlerce yeni işçi alınacak.
Açık anlatımıyla, kömür madenciliği riskli, madenleri kapatalım; kömür madenlerinde çalışanlara başka sektörlerde iş bulalım, kömür madeninde çalışmasınlar diye bir şey yok.
Ama çok önemli bir şey var. Mademki kömür madenlerinin sayısı artacak, mademki madenlerde istihdam artacak, o halde öncelikle can güvenliğini sağlayacak düzenlemeleri yapmamız gerekiyor.
Soma’da facianın meydana geldiği kömür madeninden çıkarılan kömür kamuya ait elektrik santralinde kullanılıyordu. Santralin kömür yakan 990 MW gücündeki ünitelerinde günde 22 bin ton kömür yakılarak yılda 7 milyar kWh (2013 Türkiye üretiminin yüzde 3’ü dolayında) elektrik üretiliyordu.
Yeni kömür ocakları açılıyor
Şimdilerde bir özel sektör sermaye grubu, bu santralin yanına, kömür yakan yeni bir santral kuruyor. Bu yeni santralin kömür ihtiyacı için ocak açacak. Yer altından linyit kömürü çıkarttıracak.
Yeni santralin kurulu gücü 450 MW. Yılda 2.9 milyar kWh elektrik üretecek. Kabaca, halen elektrik üreten kamuya ait kömür santralinin yarısı büyüklüğünde. Bu santralde düşük kalite 1.200-2000 kalorili kömür kullanacak. Günde en az 11 bin ton kömür yakacak.
Bunun için yatırımcılara 102 bin dönüm kömür sahası tahsis edildi.
Bu ikinci kömür santrali için 2012 yılında açılan ihaleye 15 firma katıldı. İhaleyi Kolin firması kazandı.
Enerji Bakanı 8 Mart 2014 tarihinde Soma’da bu yeni santralin temelini attı. Yatırımın 1 milyar dolar harcama gerektiren bir yatırım olduğu söyleniyor.
Başkaları da sırada
Türkiye’de linyitten elde edilebilecek elektrik enerjisi üretim potansiyelinin 120 milyar kilovatsaat (kWh)/yıl olacağı tahmin ediliyor.
Kömür potansiyelini değerlendirmek için 2011 sonunda yeni bir model belirlendi. Kömürden değil, elektrikten pay almaya yönelik bir rödovans ihalesi yapılmasına karar verildi. Yapım için de yatırımcıya 6 yıllık süre tanınıyor. “Sahayı al, ucuna santrali yap, santral elektrik üretmeye başladığında ise devlete kWh başına pay ver” şeklindeki bu modelle devlet saha için veya kömür için başlangıçta herhangi bir para istemiyor. Kömürden elektrik üretmeye başladığı andan itibaren devlet pay almaya başlıyor.
Enerji Bakanı, Soma’nın yanı sıra Adana-Tufanbeyli, Bursa-Keles, Kütahya-Tunçbilek, Bingöl-Karlıova’daki kömür sahalarının da özel sektöre devredildiğini, bu sahalarda toplam 1230 MW kurulu güçte kömür santrallerinin yapılabileceğini söylüyor.
Bolu-Göynük, Eskişehir-Mihalıççık, Şırnak-Silopi’de toplam 1370 MW’lık santrallerin inşası devam ediyor. Afşin-Elbistan, Karapınar-Ayrancı, Eskişehir-Alpu sahalarının da santral yapmaya istekli özel sektör gruplarına devri için çalışmalar yapılıyor.
