Irak ile ticari ilişkilerimiz son yıllarda hızlı gelişti. Irak en fazla ihracat yaptığımız ülkelerden biri. Özellikle Doğu ve Güneydoğu bölgemizdeki üreticiler için Irak pazarı önemli.
Güneydoğu Anadolu Hububat, Bakliyat, Yağlı Tohumlar ve Mamulleri İhracatçıları Birliği Başkanı Mahsum Altunkaya, bu yıl ilk 5 ayda, 891 milyon dolarlık hububat, bakliyat, yağlı tohumlar ve mamulleri ihraç ettiklerini, bunun 674 milyon dolarlık bölümünün Orta Doğu’ya, 546 milyon dolarlık bölümünün Irak’a yapılan ihracat olduğunu açıkladı.
Doğu ve Güneydoğu Anadolu’da, özellikle Irak’a ihracat için faaliyet gösteren firmalar var. Gaziantep İhracatçı Birlikleri’nin kayıtlarına göre, Gaziantep’ten Irak’a ihracat yapan firma sayısı 942. Ekonomi Bakanlığı kayıtlarına göre Gaziantep’de Irak sermayeli 117 firma var.
Irak’a, 2016’da toplam ihracatımız 7.6 milyar dolar, 2017 yılının ilk 7 ayında Irak’a ihracatımız 5.3 milyar dolar oldu. Toplam ihracat gelirinin yüzde 6’sını Irak’tan sağladık.
İhracat hep arttı
Irak’a yapılan ihracatın Kuzey Irak ve Irak Merkezi Yönetimi bölgeleri arasında dağılımı konusunda kesin bilgiler yok. Fakat ihracatta büyük pazarın Kürt Bölgesel Yönetimi bölgesinde olduğu biliniyor.
Bugüne kadar çok sayıda Türk girişimci Kürt Bölgesel Yönetimi’nin hakim olduğu şehirlerde yatırım yaptı. Oteller, perakende satış mağazaları açıldı.
Irak’ın toplam alanı 437 bin kilometrekare. Kürt Bölgesel Yönetimi’nin hakimiyetindeki alan 40 bin kilometrekare. Irak’ın toplam nüfusu 37 milyon 300 bin dolayında. Bölgesel Yönetim alanındaki nüfus ise 8 milyon dolayında.
Kürt Bölgesel Yönetimi, 1970’te Saddam Hüseyin ve Mustafa Barzani arasında yapılan anlaşma ile kuruldu. Özerklik anlaşmasına göre Irak’ın kuzeyinde yaklaşık 37 bin kilometrekarelik bölge, Erbil’de kurulacak bir yerel parlamento tarafından yönetilecekti.
İlişkiler ne olacak?
Bunun yanı sıra Irak Meclisi’nde 5 bakan ve başbakan vekili Kürt olacaktı. Kürtçe, ülke genelinde Arapça’nın yanı sıra ikinci resmi dil olacaktı. Zaman içinde Kürt Bölgesel Yönetimi ile Irak Merkezi Yönetimi arasındaki ilişkiler bozuldu. Halen Süleymaniye, Erbil, Dohuk, Halepçe ve Kerkük, Kürt Bölgesel Yönetimi kontrolunda.
Kürt Bölgesel Yönetimi Başkanı Mesud Barzani 2016 yılı ocak ayında, bağımsızlık için referandum yapacaklarını açıkladı. Sonunda referandumun 25 Eylül 2017’de yapılmasına karar verildi.
Referandum sonucu, Türkiye’nin Kuzey Irak ile siyasi ilişkilerinin nasıl gelişeceği bilinemiyor. Ama siyasi ilişkilerin bozulması, önümüzdeki dönemde Irak’a ve özellikle Kuzey Irak’a yapılan ihracatı olumsuz etkileyecek. Kürt Bölgesel Yönetimi’nin hakim olduğu şehirlerdeki Türk işletmeleri, siyasi ilişkilerin bozulmasından olumsuz etkilenecek.