Program Ayşe Hanım Teyzem’e ne diyor?

Ekonomi denilince herkesin bir beklentisi var. Ortak beklenti iş ve aş... İş imkânları artacak, çalışmak isteyenler iş bulabilecek, ekonomi canlanacak, üretenim artacak, devletin geliri ve de sanayi ve ticaret sektöründe hizmetler kesiminde iş yapanların geliri artacak, çalışanların, emeklilerin geliri artacak.

Bütün bunların olabilmesi, yatırımların ve tarımda ve sanayide üretimin artmasına bağlı.
Hükümet, ülkenin mevcut imkânlarını değerlendiriyor, bu imkânları artırmak için alınacak tedbirleri ve bütün bunlardan sonra da gelecek 3 yılda ekonomide ne gibi gelişmeler olabileceğini belirliyor.

Bunları “Orta Vadeli Program” olarak açıklıyor.

Dün açıklanan 3 yıllık Orta Vadeli Program, 2018-2020 yılları arasında ekonomide olacak bitecekleri toplu olarak gösteren bir belge.

Enflasyon ne olacak?

Bu programda Ayşe Hanım Teyze’mi, Ali Rıza Bey Amca’mı, onların çocuklarını, komşularını ilgilendiren birçok bilgi var.

Örneğin genelde merak edilen nedir? Enflasyon ne olacak? İşsizlik ne olacak?

- Dün açıklanan orta vadeli programa göre 2018 yılında enflasyonun %7‘ye çekilmesi bekleniyor.

Enflasyon hedefi çok önemli. Çünkü yıl sonuna doğru tüketicisinden üreticisine herkes gelecek yıl bütçesini buna göre ayarlayacak.

Unutmayalım enflasyon, faiz oranlarını belirliyor, dolar fiyatının, altın fiyatının artışını etkiliyor.

Hükümet 2017 yılı enflasyonunu % 9.5 olarak kabul ederek, 2018 enflasyonunun % 7 olacağını programa almış. Unutmayalım 2017 yılında enflasyon şubattan temmuza % 10’un üzerinde seyretti. Temmuzda % 10’un altına iner gibi oldu. Ağustosta % 10.68’e yükseldi.

Piyasa canlanacak mı?

İşsizlikte dişe dokunur bir iyileşme beklentisi yok. 2018 yılında işsizlik oranı gene % 10‘un üzerinde kalacak. 2018 işsizlik tahmini % 10.5 oldu.

Enflasyon ve işsizlikten sonra Ayşe Hanım Teyze’m ve Ali Rıza Bey Amca’m dâhil tüketicisinden üreticisine, sanayicisinden esnafına herkesin merak edeceği nedir?

- İşler ne olacak? Piyasa canlanacak mı? Tarımda, sanayide üretime dönük yatırımlar başlayacak mı?

Ekonomide hal ve gidişin ana göstergesi büyüme oranıdır. Programa göre 2017 yılında büyüme oranı % 5.5 olacak, önümüzdeki 3 yıl boyunca her yıl % 5.5 büyüyeceğiz.

Büyüme hedefi iyi bir hedef. Ancak unutmayalım 2017 büyümesi inşaata dayalı bir büyüme oldu. Hükümet piyasayı vergi indirimi ve krediyle canlandırdı. 2018 yılında inşaata dayalı büyüme devam edebilir ama hükümet 2017 yılındaki gibi vergi indirimi ve kredi teşvikleriyle piyasaya güç veremez.

Orta Vadeli Program’la ilgili ilk açıklamalarda “Kaynaklar-Harcamalar-Yatırımlar” dengeleriyle ilgili bilgi yok. Tüketim ne kadar desteklenecek, üretken yatırımlar nasıl artırılacak, inşaat rantı nasıl önlenecek konularındaki tedbirler açıklanmadı.

Gelir ne kadar artacak?

Sabit fiyatlarla kişi başı gelir rakamları bilinmediği için, 2018 yılında ve daha sonraki yıllarda büyümeye dayalı olarak kişi başı ortalama gelirin nasıl artacağı belirsiz.

Önemli olan sabit fiyatlarla kişi başı gelirin artması, daha sonra da gelirin fertler ve bölgeler arasında eşit dağılımının sağlanması.

Ekonomide Türk parası yanında dolar ikinci para birimi olarak işlem görür hale geldi. İhracat ve turizm gelirlerimiz, ithalat harcamalarını karşılamıyor. Cari açık (döviz açığı) sorunumuz var. Önce açığın küçültülmesi önemli. Sonra küçülecek açığın yurt dışından finansmanı önemli.

Programda 2018 yılında ihracatın ithalattan daha hızlı artması beklentisi var. Eğer ekonomi canlanacaksa, yatırımlar artacaksa, bunlara ek olarak petrol fiyatları artacaksa, ithalat daha fazla artabilir. Sonuç olarak, 2017 yılında 39.2 milyar dolar olacağı tahmin edilen döviz açığı 2018 yılında 40.0 milyar dolarda kalamaz.

Döviz açığımız ne olacak?

Her halde yıllık döviz açığımızın büyüklüğü nedeniyle, yurt dışına bağımlılığımız devam ediyor. Dövizin bulunurluğu ve fiyatı, yurt dışından döviz girişine bağlı olmaya devam edecek.

Hükümet, önümüzdeki 3 yılda da sıkı bütçe politikasını sürdürmeye niyetli. Açıklanan bütçe hedeflerine göre vergilerde indirim işareti de artırım işareti de yok. Bütçe açığı devam edecek. Bütçe açığı demek Maliye’nin iç piyasadan borçlanması demektir.

Sonuç: Orta Vadeli Program, hükümetin zor koşullarda kaynaklar harcamalar arasında denge kurma çabasını yansıtıyor. Ekonomideki şartların daha kötü olmamasını, bugünkü şartların sürdürülmesini hedef alan bir program hazırlanmış durumda. Ayşe Hanım Teyze’m ile Ali Rıza Bey Amca’m bugünkü durumlarına şükretsinler. Fazla bir şey beklemesinler.