Para bulacak ki halka dağıtabilsin
Kemer sıkma önlemleriyle bunalan Atina’da geçen yaz esprili bir duvar yazısıyla karşılaştım: “Yakında tüm Yunanlar IMF yüzünden burada olacak” diye hapishane benzeri parmaklıklı bir pencereye işaret ediliyor.
Yunanistan’ın yükselen politikacısı, genç sosyalist (cesur ve atak) Syriza ne yapabilir?
- Ne yaparsa yapsın, Yunanistan batmaz. AB ülkeleri Yunanistan’ın batmasına (1) Göz yumamaz. Yunanistan Avrupa medeniyetinin beşiği olarak kabul ediliyor. (2) AB‘nin mali gücü Yunanistan’dan gelecek zararı kaldıracak güçtedir. (3) Yunanistan batarsa Euro sistemi çöker.
- Ne yaparsa yapsın Yunanistan‘ın borçlarının tamamını ödememezlik edemez. Yunanistan’ın borçlarını ödememesi AB bankalarını çökertmez ama Yunan banka sistemini yıkar, bitirir. Ülkenin dış dünyayla finansal bağı kesilir.
Ama her şeye rağmen yapabileceği çok şeyler var. Her şeyden önce (1) Yunanistan’da ümit yaratır. Kırılan moralleri güçlendirir. (2) AB’de kargaşaya, kuru gürültüye zemin hazırlar. (3) AB ülkelerinde mutsuzların, sosyalistlerin cesaretlenmesine imkân verir.
Parasız hayat olmuyor
Borcu inkâr etmek, ödemiyorum demek kolay da ülkenin olağan imkânlarıyla, sağa sola daha fazla para dağıtmak imkânsız.
Yunanistan’ın kaynakları kıt.
- Yunanistan’ın milli geliri 242 milyar dolar. Milli gelirin yüzde 3.5’i tarımdan, yüzde 16’sı sanayiden, yüzde 80.5’i hizmetler sektöründen geliyor. Nüfusu 11 milyon. Kişi başı milli gelir 22 bin dolar. (Türk halkının kişi başı gelirinin 2 misli.)
- Çalışanı 3.5 milyon, işsizi 1.2 milyon. Çalışmaya hazır 4 kişinin biri işsiz.
- Yunanistan’ın borcu 412 milyar dolar-315 milyar euro. (Yuvarlak hesap, milli gelirinin yüzde 175’i büyüklüğünde). 315 milyar euro borcun 70 milyar euro’luk bölümü tahvil borcu (12 milyar euro’su kısa vadeli borç). Kalan 245 milyar euro, AB bankalarına borç. (Yapılandırıldığı için sadece 1.5 milyar euro’su kısa vadeli borç.)
- Dış ticaret açığı ile cari açığı hazmedilebilir boyutlarda.
- Geçen yılın sonunda parlamentodan geçen 2015 yılı bütçesinin geliri 47 milyar euro. (42 milyar euro’su vergi geliri). Gideri 52.7 milyar euro.
- 2015 yılı bütçe giderinin 8.4 milyar euro’su borç servisi, 1.8 milyar euro’su AB yıllık katkı payı.
- Eğer 2015 yılında Yunanistan AB’ye borç taksitini ve aidatını ödemezse 10.2 milyar euro tasarrufu olacak, bütçe gideri 42.2 milyar euro’ya inecek. Yaklaşık 4.5 milyar euro gelir fazlası ortaya çıkacak.
Para bulmak zor
Yunanlılar “eskiyi” özlüyorlar ama “eski” hayat, borçlanmayla mümkün olabilmişti. Yaşamı sürdürmek için (1) Ya üretilecek (2)Ya borçlanılacak.
Eskiden birikmiş borçların tamamı silinse de Yunanistan’ın bugünkü üretim gücü-geliri, “eski yaşamın” sürdürülmesine imkân vermiyor. Borçların tamamı silinse bile Yunan halkı “eskiye göre” kemer sıkmak durumunda.
Syriza’nın 15 Eylül 2014’te Selanik’te açıkladığı program iddialı.
- 300 bin aile elektriği bedava kullanacak. 400 bin aileye yiyecek ve ilaç yardımı, 25 bin aileye konut yardımı yapılacak.
- Ücretsiz sağlık hizmeti yaygınlaştırılacak. Emekli maaşları artırılacak.
- Yoksulluk sınırı altında yaşayanlara ve işsiz olanlara özel toplu taşıma kartı verilecek. Ulaşım ve ısınmada kullanılan yakıttan alınan vergi kaldırılacak.
- Halkın bankalara ödeyemediği borçlar silinecek.
- Asgari ücret 684 euro’dan 751 euro’ya çıkarılacak. Toplu sözleşmeler yenilenecek. Toplu işten çıkarılmalar önlenecek.
- Zenginlerden alınırken son yıllarda kaldırılan bazı vergiler tekrar alınmaya başlanacak.
Bütün bunlar üretimin artmasına bağlı. Borç silme, zenginlerden varlık vergisi alma bir defa için rahatlama yaratır. Çarkların dönmesi için finans sisteminin işlemesi, yatırımın ve üretimin artması zorunluluğu var. Üretim artmadan istihdamı artırmaya, sosyal güvenlik harcamalarını artırmaya, ücretleri artırmaya imkân yok.
Bütün bunlar gerçek ama ben bu yazıyı yazarken, Syriza’nın seçim kazanmasının Yunanistan için de AB için de “iyi olacağına, hayır getireceğine” inanıyorum. Unutmayınız, “Denizler durulmaz, dalgalanmadan...”
Son bir not: Yunanistan’ın AB’yi karıştırması, İspanya, Portekiz ve İtalya ekonomilerini etkilemeyecektir. Yeni tahvil alım programı bu ülkelerde sorun çıkmasını engelleyecektir.