Nimet Abla - Tek Kollu Cemal - Uzun Ömer - Cüce Simon unutulur mu?
Milli Piyango İdaresi’nin portföyündeki şans oyunlarıyla ilgili “imtiyaz”ın özel sektöre devri için açılan ihale sonuçlandı. Net Şans-Hitay Ortak Girişim Grubu 2.75 milyar dolar ödeyerek 10 yıl süre ile Milli Piyango İdaresi tarafından düzenlenen şans oyunlarını düzenleme imtiyazını satın alacak.
Milli Piyango İdaresi tarafından düzenlenenlere ek olarak yeni şans oyunları düzenleyerek şans oyunu sayısını artırabilecek.
(Soru: Özelleştirmeden sonra acaba “Milli” deyiminin kullanılması mümkün mü?)
İkramiyesi nakit para olarak ödenen, Cumhuriyet döneminin ilk piyangosu “Türk Tayyare Cemiyeti Piyangosu”dur.
1926’dan bu yana...
Tayyare alımlarına kaynak yaratma arayışında birçok devrim yasasından önce, 9 Ocak 1926 tarihinde çıkarılan bir yasayla piyango düzenleme tekeli Türk Tayyare Cemiyeti’ne verildi. Osmanlı döneminde, Donanma Cemiyeti Piyangosu’ndaki deneyimi nedeniyle Selanik Bankası eski müdürü Mösyö Edward Mizraki (1860-1932), Tayyare Piyangosu’nun düzenlenmesi ve yönetimiyle görevlendirildi.
İlk çekiliş 19 Nisan 1926’da yapıldı.
Tayyare Cemiyeti aynı zamanda, kurban derilerini toplaması, Atatürk’ün Büyük Nutku’nun kitap olarak satılması ve Atatürk büstlerinin yaptırılıp satılması tekellerine de sahipti.
Bu bilgileri Tarih ve Toplum dergisinde yayımlanan, Tunca Varış’ın anlatımından aktarıyorum.
Tayyare Cemiyeti’nin piyango düzenleme imtiyaz ve tekeli 5 Temmuz 1939’da bir yasayla Milli Piyango İdaresi’ne devredildi.
Tayyare Piyangosu biletleri Milli Piyango bileti oldu.
Tarih ve Toplum dergisinde yer alan bilgilere göre, ilk piyango 1836’da İzmir’de düzenlendi. Çekiliş sonunda kazanana bir altın saat hediye edildi. Osmanlı toplumun piyango ticareti düzensiz olarak devam etti. 1849’da İstanbul’da kazanana Pera’da bir ev vaadiyle piyango bileti satıldı. II. Abdülhamit, her ne kadar piyangolara iyi gözle bakmasa da, 1900 yılında İzmir Hamidiye Sanayi Mektebi’nin yararına düzenlenen piyangoya destek verdi. Hatta iktidarı zamanında bilet fiyatları ve satış noktalarını belirten bir piyango nizamnamesi bile oluşturdu.
Orhan Koloğlu’nun anlatımına göre, bu yapılanmayı genişletti.. 1909’da kurulan Osmanlı Donanma Cemiyeti’ne, askeri gemiler alması için piyango düzenleme yetkisi verildi.
Özetle, Cumhuriyet döneminde Tayyare Piyangosu uygulamasının arkasında Osmanlı dönemindeki piyango deneyimleri ve özellikle Donanma Cemiyeti piyangosu deneyimi vardır.
Milli Piyango döneminde özellikle büyük ikramiyelerin dağıtıldığı yılbaşı çekilişleri büyük ilgi toplardı.
En ünlü piyangocular...
Her şehirde şans dağıttığına inanılan bayiler vardı. Bunların öne çıkanı ise İstanbul’daki Nimet Abla ve Tek Kollu Cemal idi. Köprü başında uzun Uzun Ömer ve Cüce Simon şans dağıtırdı.
Bu kişiler çok sayıda bilet sattıklarından, genelde büyük ikramiye bu kişilerin sattıkları biletlere isabet eder, bunu duyanlar da bu kişileri şans kapısı olarak belleyerek bilet almak için önlerinde sıraya girerdi.
Tayyare Piyangosu-Milli Piyango, devlet güvencesinde tek şans oyunu iken, Milli Piyango idaresi oyunları çeşitlendirdi. Jokey Kulübü at yarışları ile, Spor Toto “İddia” oyunu ile Milli Piyango idaresine rakip oldu.
Milli Piyango biletinin cirosu 600 milyon TL’ler dolayında. Toplam şans oyunları cirosunun yüzde 5’i dolayında.
Milli Piyango İdaresi’nin 6 şans oyununun toplam cirosu 2.2 milyar TL, toplam şans oyunları cirosunun yüzde 20’si dolayında. Şans oyunlarında en büyük pay yüzde 55 ile İddia’nın. Daha sonra yüzde 25 pay ile Jokey Kulübü geliyor.
