New York
Türkiye’de et fiyatları yüksek. Üreticiler maliyet yükünün ağırlığına rağmen eti ucuza satmaktan yakınıyor. Tüketiciler et fiyatlarının yüksekliği nedeniyle et yiyememekten yakınıyor. Türkiye’de biz yılda ortalama 25 kg. et (sığır, koyun, keçi ve tavuk) tüketiyoruz. Halbuki ABD’de kişi başı kırmızı et tüketimi yılda 125 kg. dolayında. Yani tam 5 katımız. Acaba Amerika’da et fiyatları ucuz olduğu için mi Amerikalılar bolca et tüketiyor? Düştüm yollara... New York’ta o market senin, bu market benim, et fiyatlarını öğrenmeye çalıştım. Her türlü gıda maddesi satılan, ismi bilinen büyük zincir marketlerde et fiyatları birbirine benziyor.
1 kg. kıyma 95 TL
Dana ve koyun pirzolanın kilosu 80 dolar (290 TL) dolayında. Dana kuşbaşılık etin kilosu 74 dolar (270 TL). Kıyma fiyatları, et ve yağ karışımı oranına göre değişiyor. En ucuz kıymanın kilosu 26 dolar (95 TL). Türk parası ile kuşbaşılık dana etinin kilosunun 270 TL dolayında olması, bu yazıyı okuyanları şaşırtabilir. Bütün mesele 1 kg. dana eti almak için Amerikalıların kaç saat çalıştıklarında. New York’ta saat başı asgari ücret büyük işyerlerinde 12 dolar. Asgari ücretli bir Amerikalı 1 kg. dana eti almak için 6 saatten biraz fazla çalışmak zorunda. Bizde Et Süt Kurumu Mağazalarında dana kuşbaşının kilosu 32 TL’den, marketlerde dana eti ortalama 42 TL’den satılıyor. Bizde asgari ücretle çalışanların, saat ücreti 7 TL’ye karşılık geliyor. Buna göre marketlerden 1 kg. dana eti satın alabilmeleri için 6 saat çalışmaları gerekiyor. Türkiye’deki ve ABD’deki et fiyatlarını karşılaştırırken, asgari ücretlinin alım gücüne bakmak, doğru değerlemelere imkan verir.
Tavuğa ilgi var
Gelelim gözlemlerine... Bizde kasap sayısı da boldur. Hemen her markette de et satış bölümü var. TÜİK’in Gelir ve Yaşam Koşulları Araştırmasına göre, nüfusumuzun yüzde 36’sının gelir düzeyi 2 günde bir et, tavuk ya da balık içeren yemek masrafını karşılayamayacak ölçüde. Gelir durumunun düşüklüğü nedeniyle hiç et yiyemeyen de vardır ama, genelde et ve özelde kıyma alanlar kilo ile et satın alırlar. New York’taki marketlerin et satan bölümlerinin önünde pek az insan görülüyor. Et satın alanlar ise genelde çeyrek kilo, yarım kilo et satın alıyor. Herhalde hayvan yetiştirilen eyaletlerde et tüketimi daha fazla. ABD’de tavuk etine de ilgi var. Marketlerde tavuğun göğüs etinin kilosu 26 dolar (68 TL). Ama kızarmış hazır tavuğun bütünü 15 dolardan (55) satılıyor.
