Ne kazandırdı ne kaybettirdi?

Parası olmayan da dertli. Parası olan da...
Parası olmayan, “Ben parasız ne yapacağım?” diye dertli. Parası olan “Ben bu parayı ne yapacağım?” diye dertli.
Üç kuruş birikimi olan, ”Altın mı alayım, dolar mı? Yoksa bankada hesap mı açtırayım?” diyerek sual eyliyor. Eskiler, “Paran var mı, derdin var” derlerdi. İşte o biçim...
Bir gün altın, dolar kazandırıyor. Ertesi gün kaybettiriyor. O nedenle parası olana “Altın al, dolar al, mevduat hesabı aç” diyerek “akıl vermek” imkânsız oldu.
Enflasyon köpüğünü alırsak...
Genelde parası olanlar yıl sonlarında “Acaba birikimimiz bir yıl ne getirdi? Getirmedi ise ne götürdü?” diyerek bir hesap yaparlar.
Getirinin bir brütü var. Bir de neti var. Brüt getiriden, önce enflasyon köpüğünü almak gerekir. Daha sonra da vergiyi düşmek gerekir.
2014 yılında tüketici fiyatları artışı yüzde 8.17 oldu. Bu oran enflasyon oranı olarak kabul ediliyor. Eğer birikimin getirisi enflasyon oranı olan yüzde 8.17’nin üzerinde ise, getiriden enflasyon oranı çıkarılıyor. Kalan net getiri, reel getiri olarak adlandırılıyor.
Eğer birikimin getirisi enflasyon oranı olan yüzde 8.17’den az ise, o zaman, birikim enflasyon karşısında erimiş oluyor.
Halkımızın büyük, küçük birikimlerinin büyük kısmı banka mevduatında. Altına, dövize para bağlayanlar, hisse senedi, yatırım fonu alanlar var. Şimdilerde ‘konut fiyatları artacak’ diyerek oturmak için değil de, yatırım için konuta para bağlayanların sayıları artmaya başladı.
Değişik yatırım araçlarının getirilerini ve enflasyon oranını dikkate alarak Abdurrahman Yıldırım yatırımcının net getirisini hesaplıyor.

Borsa yüzleri güldürdü

Borsada hisse senedi işlemlerinin getirisi, hisse senedi paketlerindeki fiyat değişiminden izleniyor. Bir pakette 100 güçlü hisse var. Bir başka pakette sanayi şirketlerinin, bir başka pakette banka hisselerinin fiyat değişimi izleniyor.
Banka hisse senetleri paketi yüzde 20.52, sanayi şirketleri paketi yüzde 16.74, güçlü 30 hisse paketi yüzde 19.04 kazandırdı ama, her paketin içindeki hisse senetlerinde fiyat değişimi farklı.
Bu getiri oranları her yatırımcının aynı şekilde kazandığını göstermez. Küçük yatırımcılar şimdilerde hisse senedi ağırlıklı, tahvil - bono ağırlıklı yatırım fonlarından katılım belgesi satın alıyor. Bu fonları profesyonel kadrolar yönetiyor.
2013 yılında hisse senedi fonları yüzde 16.88 kaybettirmişti, 2014 yılında yüzde 14.72 kazandırdı.
Bireysel Emeklilik Sistemi’nin (BES) ana gelir kaynağı yatırım fonları. Bireysel Emeklilik’te biriken paraların değerlendirildiği yatırım fonları 2013 yılında yüzde 7.62 kaybettirmişti. 2014 yılında yüzde 5.39 kazandırdı.

Konut iyi de, hemen satılamaz

Gelelim konut yatırımlarına. Konut fiyatlarındaki değişim, Türkiye Konut Fiyatları Endeksi’nden izleniyor. Endeks 2013 yılında yüzde 12.33 artış göstermişti. Endekse göre net fiyat artışı 2014 yılında brüt yüzde 13.43, net yüzde 4.89 artış gösterdi.
Dikkat edilmesi gereken bu değişimin ülke genelinde, konut piyasasında, maliyet ve talebe bağlı bir değişimi yansıttığıdır. Konuta her yatırım yapanın 2013 yılında aldığı konutu, 2014 yılında yüzde 13.43 fiyat artışı ile, hemen satarak cebine parasını koyması mümkün değildir.
TÜİK hesaplıyor
Buraya kadarki değerlemeler Abdurrahman Yıldırım’ın 30 yıldır sürdürdüğü çalışmaya dayalı değerlemeler.
Şimdilerde Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) de finansal yatırım araçlarının getirilerini hesaplayarak açıklıyor. Geçtiğimiz günlerde 2014 yılında yıllık ortalama (Dikkat: Aralık - Aralık karşılaştırması değil, 12 ay ortalaması) reel getiri oranları açıklandı. TÜİK’in açıklamasına göre yıllık ortalama reel getiri, mevduat faizinde yüzde -3.50, borsada yüzde 11.45, külçe altında yüzde 5.25, devlet iç borçlanma senetlerinde yüzde -0.86 oldu.
Şimdi söyleyiniz bakalım... Neyin ne getireceği belli değil ama, genelde parayı nereye yatırsanız, enflasyon karşısında eriyor. Böyle durumda kim tasarrufa yönelebilir? Üç kuruş birikimi olan nasıl rahat uyuyabilir?
Bu durumda, “A’bicim... Paran varsa harcıyacaksın... Baksana biriktirdiğim para durduğu yerde eriyor” denilmez de ne denilir?

Mevduat getiri sağladı
2013 yılında 3 ay vadeli banka mevduatının faiz getirisi enflasyonu ancak karşılamıştı. 2014 yılında banka mevduatı net yüzde 3.21 oranında getiri verdi.
Halkımızın geleneksel yatırım aracı olan Cumhuriyet altını 2013 yılında net olarak yüzde 16.49 kaybettirmişti. 2014 yılında da altına para bağlayanlar kaybetti ama net kayıp yüzde 2.91 oldu. İşçilik ve alım satım komisyonu avantajı nedeniyle gram altın alanlar ise kayba uğramadı. Kazançları da yok.
Dövizdeki oynaklık dövize ilgi gösterenleri zarara uğrattı. Dolar yüzde 0.97 oranında kaybettirdi ama euro’da kayıp yüzde 10.93 oranında oldu.