Her yıl ortalama 3.5 milyon ton yaş meyve ve sebze ihraç ediyoruz. Bu ihracattan 2.5 milyar dolar elde ediyoruz.
Yaş meyve sebze ihracatı geliri, toplam ihracat gelirinin yüzde 1.5’i dolayında.
Yaş meyve ve sebze üretiminde dünyada 4’üncü sıralardayız ama ihracatta hem miktar, hem gelir bakımından çok gerilerdeyiz.
Yaş meyve ve sebzede en büyük pazarımız Rusya. Rusya ihracatı sınırladığında, üreticilerimiz ve nakliyecilerimiz üzülüyor.
En iyi ihracat yıllarında, toplam yaş meyve ve sebze ihracatından 2.5 milyar dolar döviz geliri elde edebiliyoruz.
İhracatın yüzde 40’a yakınını Rusya’ya yapıyoruz. Onun için Rusya pazarı önemli. Ne
var ki yaş meyve ve sebze ihracatından Rusya’dan sağladığımız döviz geliri 1 milyar doları aşamıyor. 800-900 milyon dolar oluyor. İhracatta Rusya’dan sonra Irak, Ukrayna ve Almanya pazarları önemli.
Yaş meyve ve sebze ihracatında, ihracat geliri bakımından ilk sırada domates, sonra mandalina ve limon var. Domates, mandalina ve limonun toplamdaki payları yüzde 15’er kadar. Daha sonra, üzüm, portakal, kiraz, nar, greyfurt, biber, hıyar ihracatı geliyor. Türkiye İstatistik Kurumu verilerine göre yıllık domates üretimi 16.6 milyon ton. Bunun % 4’ünü ihraç edebiliyoruz.
Mandalinanın yarısı
Mandalina üretimimiz 1.3 milyon ton. Üretilen mandalinanın yüzde 45’ini ihraç edebiliyoruz. Limon üretimimiz 850 bin ton. İhraç edilen limon toplam üretimin yarısına yakın. Portakal üretimimiz 1.8 milyon ton. Toplam üretimin yüzde 15’i dış pazarlara gidiyor. Yılda 4 milyon ton üzüm üretiliyor. Ürünün yüzde 5’i ihraç ediliyor.
Narenciyede, özellikle mandalina ve limonda üretiminin büyük kısmı ihracata gittiği için, her mevsim, ihracatta ortaya çıkan sorunlar üreticiyi üzer hale geldi. Hele hele Rusya pazarının tıkanması, sektörün ana sorunu haline geliyor.
Ne var ki, rakamlar, üretilen yaş meyve ve sebzede ihracatın ve ihracat gelirlerinin ekonomi bakımından beklenenin, olması gereken büyüklükte olmadığını gösteriyor.
İhracatın iyi olduğu dönemlerde, domates ihracatından 400 milyon dolar, mandalinadan 350 milyon, limondan 300 milyon, üzümden 185 milyon, portakaldan 185 milyon, kirazdan 155 milyon dolar ihracat geliri elde ediyorduk.
Rusya büyük pazar
Türkiye Ziraat Odaları Birliği Başkanı, Rusya’nın getirdiği sınırlamalar sonucu 2016’nın ilk 8 ayında, yaş sebze ve meyvede ihracatımızdaki kaybın, 408 milyon dolar olduğunu belirtti.
Açıklamalara göre, Rusya 1 Ocak 2016’dan itibaren domates, salatalık, kuru soğan, kırmızı lahana, brokoli, portakal, mandalina, nektarin, elma, armut, kayısı, şeftali, erik, üzüm, çilek, tavuk ve hindi eti, tuz ve karanfil ithalatını yasakladı. Ürün kalitesi ve karantina şartına bağlı olarak biber, nar, patlıcan, marul, kıvırcık, kabak ve balkabağı ithalatını durdurdu.
Tekrarda yarar var. Yaş meyve ve sebze ihracatımızın toplam döviz geliri 2.5 milyar doların altında ama ihraç ürünlerinin yüzde 40’ı Rusya pazarına gittiği için Rusya pazarı kapanınca üreticimiz üzülüyor.
2015’te yurtdışına satılan domatesin yüzde 65’i, salatalığın yüzde 50’si, mandalinanın yüzde 46’sı, portakalın yüzde 21’i, şeftalinin yüzde 47’si, kayısının yüzde 52’si, çileğin yüzde 75,i, eriğin yüzde 20’si, kuru soğanın yüzde 45’i, kırmızı lahananın yüzde 19’u Rusya’ya gitmişti. Rusya ile ilişkilerde normalizasyon biraz zaman alacağa benziyor.
Yaş meyve ve sebzede kısıtlamalar henüz tamamen kalkmadı.
Milliyet’te yayımlanan, Mithat Yurdakul’un haberinde TİM Yönetim Kurulu üyesinin açıklamaları vardı. Açıklamalarda narenciye ve bazı meyvelerde yasağın kaldırıldığı, diğer ürünlerde yasağı kaldırmak için görüşmelerin yapıldığı belirtiliyordu.
