2014’ün temmuz ayından sonra dünya piyasalarında dolar değer kazanmaya başladı. Euro, dolara karşı değer kaybetti.
n Haziran ayında 1 euro, 1.36 dolara eşitti. 16 Ocak’ta 1 euro, 1.16 dolara eşit oldu.
- Çapraz kur (parite - dolar/euro eşitliği) 1 Haziran - 16 Ocak arası yüzde 14.6 değişti. Euro dolar karşısında yüzde 14.6 oranında eridi. Ucuzladı.
Bizim için önemli olan dolar ve euro’nun Türk Lirası satış fiyatıdır.
- Haziranda dolar 2.09 TL’den satılıyordu. 16 Ocak’ta 2.31 TL oldu. İçeride doların satış fiyatı yüzde 10.5 oranında arttı.
- Bizde euro’nun TL fiyatı, dolar ile Türk parasına dönüştürüldüğü için, dolar fiyatı artınca, euro’nun değer kaybı aynı ölçüde TL satış fiyatına yansımadı. 1 Haziran - 16 Ocak arasında (çapraz kur yüzde 14.6 değişirken) euro’nun TL fiyatı yüzde 5.9 oranında ucuzladı.
- 1 Haziran’da 2.85 TL’den satılan euro’nun fiyatı 16 Ocak’ta 2.68 TL’ye geriledi.
İthalatçı kazanıyor
İthalat ve ihracatımızı (ağırlıklı olarak) 2 farklı para birimi ile, dolar ve euro ile yapıyoruz.
İhracatta dolar ve euro’nun ağırlıkları eşit durumda. İthalatta ise ödemelerin çoğu dolar ile.
Ama ithalatçı için de, ihracatçı için de önemli olan dolar ve euro’nun Türk parası karşılığı. Çünkü ihraç malı TL ile üretiliyor. İthalat TL ile satılıyor.
Türkiye’de ekonominin çarkı ağırlıklı olarak 3 para birimi (dolar - euro - TL) ile döndüğü için, parite/çapraz kur değişimleri işverenleri, piyasayı, ekonominin bütününü etkiliyor. Dolar pahalılanınca, euro ucuzlayınca,
- Dolar ile ihracat yapanların Türk parası gelirleri artarken, euro ile mal satanların Türk parası geliri azaldı.
- İthalatta tersi oldu. Dolar ile ithalat yapanların faturası arttı. Euro ile ithalat yapanların faturası ucuzladı.
Dengeler bozuldu
Doların değer kazanması, euro’nun değer kaybetmesi ekonomiye farklı şekillerde yansıyacak.
- Bizde üretici genelde girdileri dolar ile ithal ediyor, ürününü euro ile satıyor. Maliyeti yükselecek, geliri azalacak.
- Bizde dış ticaret rakamları dolar olarak açıklanıyor. Euro ile yapılan ithalat ve ihracat dolara dönüştürülüyor. Ucuz euro, pahalı dolar ile dolara dönüştürülünce, ithalat ve ihracat rakamlarımız değişecek. İhracatımız düşecek, dış ticaret açığımız büyüyecek.
- Bizde euro’nun TL karşılığı artınca (euro pahalılanınca) birçok ithal malına zam gelir. Özellilke otomotiv ürünleri, teknoloji ürünleri, lüks giyim eşyası fiyatları hemen artar. Euro ucuzladı. Şimdiye kadar euro’nun ucuzluğu ithal malların satış fiyatlarına yansımadı.
Bu arada parasını İsviçre Frangı’na bağlayanlar sevindi. İsviçre Merkez Bankası, euro - Frank arasında sabitlenen 1.20’lik bağı (çapraz kuru/pariteyi) çözünce, eşitlik 1.02’e geriledi. Türkiye’de perşembe günü 2.25 TL’den satılan Frank, cuma günü 2.65 TL oldu.