New York
New York’ta Metro-politan Operası’nda, 190 dolarlık biletle ikinci balkondan Aida temsilini izledik.
Aida,1869 yılında Kahire Opera Binası’nın açılışı için Verdi’ye sipariş edilen, Mısırlı bir asker ile prensesin nedimesi, Etiyopya kralının esir kızının aşk hikayesini konu alan bir opera.
Hidiv İsmail Paşa Suveyş Kanalı’nın açılışı törenlerine yetiştirilmesi şartı ile opera binasını İtalyan mimarlara sipariş etti. Bina 6 ayda tamamlandı. Bina 1971 yılında yanıp kül olana kadar hizmet verdi.
Kahire’nin opera binasız kalmaması için Japon Hükümeti Kahire’ye yeni bir bina hediye etti. Bina 3 yılda tamamlandı, 1988 yılında açıldı. 1200 kişilik opera, 500 kişilik konser salonu var. Bahçesinde 600 kişilik açık hava tiyatrosu bulunuyor.
Bunları neden yazıyorum... Biz bazı konulara önem vermiyoruz. Tarihimizi unutuyoruz.
Mısır, uzun yıllar Osmanlı’nın toprağı idi. Kahire’de ilk opera binasını yaptıran, Verdi’ye opera sipariş eden, bir Osmanlı valisi...
Mısır Osmanlı’nın idi
Uzun hikaye ama, merak edeceklere özetleyeyim. Yavuz Sultan Selim, Mısır’ı 1517 yılında işgal etti. Mısır valiliğine eski Halep Emiri Hayır Bey’i getirdi. Mısır’da hakimiyetini korumak için 40 bin asker bırakarak İstanbul’a döndü.
Napolyon’un 1798 de Mısır’ı işgalinde İstanbul’dan gönderilen 200 askerin biri Kavalalı Mehmet Ali idi. Savaştan sonra Mısır’da kalan Mehmet Ali, başıbozuk askerlerin serçeşmeliğini elde etti. Askerleri kullanarak Mısır valileri Hüsrev Paşa ile Hurşit Paşa’yı kaçırttı. Zorla kendini 1804’te Mısır valisi ilan ettirdi.
Avrupa’dan getirttiği hocalarla güçlü bir ordu oluşturdu. Sudan’ı kontrol altına aldı. Mora isyanının bastırılmasını sağladı.
Osmanlı’ya kafa tutmaya başlayınca Osmanlı’nın üzerine gönderdiği orduyu mağlup ederek Toroslar üzerinden Konya’ya, oradan Kütahya’ya yürüdü. Osmanlı Kavalalı Mehmet Ali Paşa’yı durduramıyordu. Kavalalı, İstanbul’u ele geçirecekti.
1832’de II. Mahmut, İngiltere ve Fransa’dan yardım istedi. Onlar yardım etmeyince Rusya’dan yardım istemek zorunda kaldı. l833‘de Hünkar İskelesi Anlaşması ile Rus donanması İstanbul Boğazı’na demir attı. Bu defa Boğaz’ın Ruslara geçmesinden korkan İngilizler ve Fransızlar Kütahya Anlaşması ile Mehmet Ali Paşa’yı durdurmaya çalıştı. Paşa bu anlaşmayı kabul etmedi. Osmanlı ile tekrar savaşa girdi. Osmanlı bu savaşı da kaybedince Londra Konferansı sonucu Mısır, Kavalalı Mehmet Ali Paşa’ya ve soyundan geleceklere bırakıldı.
Hidiv İsmail Paşa
Mehmet Ali Paşa’nın ölümünden sonra kardeşi Sait Paşa, Sait Paşa’nın ölümünden sonra da 1863’te Kavalalı Mehmet Ali Paşa’nın oğlu İsmail Paşa vali oldu.
İsmail Paşa Avrupa eğitimi görmüş, Avrupa’nın değişik ülkelerinde diplomatik görevlerde bulunmuştu. 1867’de Hidiv unvanını alarak iç işlerde bağımsızlık elde etti. Büyük harcamaları borçlanarak karşıladı. Borçları ödeyemez hale gelince Avrupalılar, Duyunu-u Umumiye İdaresi oluşturdu. İsmail Paşa bu idareyi kabul etmeyince alacaklı ülkelerin baskısı ile II Abdulhamit 1879 yılında İsmail Paşa’yı görevden aldı.
Amcası Sait Paşa döneminde 1859 yılında yapımına başlanan Süveyş kanalı, l869’da İsmail Paşa döneminde açıldı.
İsmail Paşa, Avrupa ülkeleri devlet başkanlarını krallarını davet ettiği açılışın görkemli olması için Kahire’de bir opera binası inşa etti. “Benim ülkem artık bir Afrika ülkesi değil, Avrupa’nın bir parçasıdır” diyordu. Ünlü besteci Verdi’yi Kahire’ye davet ederek açılış için bir opera bestelemesini istedi.
Verdi’nin değişik nedenlerle operayı tamamlamakta gecikmesi sonucu, Kahire Operası 1869 yılında Rigoletto ile açıldı. Aida’nın premieri ise 1871 yılında Kahire Operası’nda yapılabildi.
Tarihimiz çok ilginç. Ama bazılarımızın haberi yok, bazılarımız hatırlayamıyor.
