Cari açığımız küçüldü. Küçülüyor ama gene de açık var. Gene de bu açığı finanse edecek ölçüde dolar bulmaya mecburuz.
Bu günlerde doların 2.80’in altına inmesi iyidir ama 2.80’in altında kalması için ülkeye döviz açığından daha büyük miktarda döviz girişinin olması gerekir.
Bu günlerde piyasalarda iyimserlik rüzgârı esmeye devam ediyor. İyimserlik devam etsin ama dövizdeki kritik durumu unutmamak, dövizdeki gerilemeyi önce durdurmak, sonra döviz girişini artırmak zorundayız.
1) İhracatta sorun var:
- Daha önceleri sattığımız malı satamıyoruz.
- Satabildiğimiz malları daha ucuza satıyoruz. (İhracat geliri azalırken, satılan malın miktarı artıyor.)
Bu durumda politikamız nedir?
- Bekleyelim. Her şey kendinden düzelir mi?
- İhracattaki gerilemeyi önlemek için acil önlemler mi alacağız?
Artık gerçeği kabul etmemiz gerekiyor:
- Bizim ürettiğimiz, ihraç ettiğimiz mallara dışarıda talep yok. Fiyatını düşürsek de alıcı bulamıyoruz.
- Tarımda ve sanayide üretim yapımızı değiştirmeye, dışarıda talebi olan, alıcının yüksek ödeme yaptığı malları üretmemiz gerekiyor. (Bizim dışarıya sattığımız donu, gömleği, Bangladeşliler bizden daha ucuza satıyor. Don gömlek, un değirmeni satarak döviz gelirimizi artıramıyoruz.)
2) Turizm sektöründe sorun var:
- Çevre ülkelerdeki sorunlar ve ülkedeki terör turizmde yabancı misafir girişlerinin azalmasına yol açtı.
- Kısa sürede yabancı misafir girişlerini artırma imkânımız yok. Ama yılmadan, yabancı girişlerinin daha fazla azalmaması için çaba göstermeye mecburuz.
3) Ne yapacağız?
İhracat ve turizm gelirleri ana döviz kaynaklarımız. Bu iki kesimde döviz girişi yavaşladığına göre bundan sonra ne yapacağız?
- Döviz girişlerindeki yavaşlamaya göre, yatırımlarda, üretimde ve tüketimde gerilemeye, sonuçta büyümede yavaşlamaya razı mı olacağız?
- Yatırımı, üretimi ve tüketimi yavaşlatmamak, büyüme hızının gerilemesini önlemek için (cari açığın büyümesini göze alarak) daha çok mu borçlanacağız?
Bugün bu konuları tartışmak zorundayız. Piyasada doların bulunabilirliği, dolar fiyatının 2.80’in altına inmesi bizi “gevşetmemeli”. Gevşersek, “kalıcı bahar” havası “geçici bahar” olur. Toparlanmakta zorlanırız.
DURUM TESPİTİ
İhracatta durum
2014 yılında ihracat gelirimiz 157 milyar dolardı. 2015 yılında yüzde 8.7 azaldı. 144 milyar dolar oldu..
Yılın ilk 4 ayında ihracat 2014 yılında 50.5 milyar dolardı. Bu yılın ilk 4 ayında yüzde 8.4 azaldı. 46.1 milyar dolara geriledi.
Dört ayda ihracat gelirinde geçen yılın 4.5 milyar dolar gerisindeyiz.
Turizmde durum
2014 yılında turizm gelirimiz 34.3 milyar dolarken, 2015 yılında yüzde 8.2 azaldı. 31.4 milyar dolar oldu. Bu yılın ilk 3 ayında turizm gelirinde azalma devam etti. Geçen yılın ilk 3 ayında 4.9 milyar dolar olan turizm geliri yüzde 16.5 oranında geriledi. 4.0 milyar dolar oldu.
Dört ayda turizm gelirinde 900 milyon dolar gerileme var.
