Bakanlık kafaları karıştırdı. Tahlil edilen bazı balların hileli olduğu açıklandı. Halkımız bal tüketmekten korkar oldu.
Neyin ne olduğunu öğrenmek için 1980’den bu yana bu işi yapan BAL-DER (Arı ürünleri ve sağlıklı yaşam platformu derneği) Başkanı Özen Altıparmak’la konuştum. Ömrünü arıcılığa adamış Ahmet İnci ile sohbet ettim. Aldığım bilgiler şöyle...
1) İç piyasada balın yüzde 45’i açık bal olarak, yüzde 20’si market markasıyla, yüzde 35’i bal firmaları markasıyla satılıyor.
Bal kolay taklit ediliyor, zor tahlil ediliyor. Taklit ve tahşiş edilmiş sağlığa zararlı balı saf baldan ayırt etmek çok zor. Ancak tahlil-analiz laboratuvarlarında belirlenebiliyor. İşte o nedenle saf bal isteyenler, balı laboratuvar denetiminden geçiren markaları almak zorunda.
2) Sahte bal, mısır şurubunun içine beşte bir oranında gerçek bal katılarak yapılıyor. Sahteciler bu karışıma Çin’den ithal edilen özel bir kimyasal kattığında, laboratuvar tahlillerinde bile sahtecilik zor belirleniyor.
Sahtesi ve hilelisi de var
3) Kovandan daha çok bal almak isteyen arıcılar arıları mısır şurubuyla besliyor. Mısır şurubu, yüzde 80 fruktoz, yüzde 20 hazır parçalanmış glikozdan oluşur. Mısır şurubuyla beslenen arı, çiçek çiçek dolaşmadan, glikozu fruktoza çevirme zahmetine girmeden bal yapar. Ama bu kolaycılıkta, glikozun fruktoza dönüştürülürken kursağında yapılan işlemlere gerek kalmaz. Kursakta kimyasal işleme gerek kalmadığından bala normalde katılacak enzimler ve mineraller katılamaz. Kovandan çıkan bal mısır şurubu esaslı bal olur. İşte bu bal hileli baldır.
4) Çiçekler açmadan haziran öncesi kovandan dışarıya çıkan arılar şekerle beslenir. Bu normaldir. Ama esas olan, pancar şekeriyle beslenmeleri ve çiçekler açtığında şeker desteğinin kesilmesidir. Açık anlatımıyla, pancar şekeriyle besleme ile mısır şurubuyla besleme (hele hele devamlı besleme) farklıdır.
5) Arılara gerektiğinde mevsim başında antibiyotik verilir. Antibiyotiğin cinsi, miktarı önemlidir. Doğru ilacın, doğru ölçüde, doğru zamanda verilmesi gerekir. Arılar çiçekleri ziyaret etmeye başlamadan 1 ay önce antibiyotik kesilmeli. Bal dönemi verilirse ürün antibiyotikli bal olur.
Ambalajlı ve tahlil edilmiş...
6) Arıların ziyaret ettikleri tarım alanlarındaki ilaçlama yoğun ise, bu ilaçlar arıların balına belli oranda karışır.
7) Arıcının kullandığı peteğin kalitesi çok önemlidir. Bazı peteklerde petrokimya esaslı parafinin yoğunluğu ileri ölçüdedir. Bazı petekleri arıcı dezenfekte etmek için naftalinler. Parafin ve naftalinin kimyasal bileşenleri bala geçer.
İşte bütün bunlar nedeniyle balların laboratuvar tahlilinden geçirilmesi önemlidir. Önemli değil, zorunludur. Son bir uyarı: Petekli olarak satılan ballar laboratuvar tahlilinden geçmez. Bu nedenle peteğin içindeki balın nasıl bir bal olduğunu kimse bilemez.
Ben bunları bal sevenleri uyarmak için yazdım. Sakın ha, bal yemek tehlikeli diye düşünmeyiniz. Bal kısa sürede kana karışarak insana güç, enerji veren bir tabiat harikasıdır. Tahlilden geçmiş balları tüketiniz. Hangisinin “tadı, kokusu, rayihası” hoşunuza gidiyorsa, en makbul bal odur.