İsrail ile ilişkilerimiz düzeliyor. İlişkiler düzelmeye başlayınca gündeme gelen ilk konu “İsrail gazı” oldu.
Akdeniz’de gaz arayan uluslararası şirketler, İsrail karasularında gaz buldu. Şimdilik 7 önemli gaz rezervi tespit edildi. Bunların 2’si önemli ve verimli gaz sahası. Leviatham İsrail’e 47 km. Tamar 80 km. Bu 2 gaz sahasındaki rezerv 662 milyar m3 olarak tahmin ediliyor. Bu sahalarda 5.500-7.500 m derinlikten gaz çıkarılacak.
Rezervlerin bulunması önemli. Rezervin büyüklüğü, verimi önemli. Ama rezervin bulunmasıyla iş bitmiyor.
Gazın yeryüzüne çıkarılma maliyeti önemli. Yeryüzüne çıkarılan gazın tüketim noktalarına ulaştırılması önemli.
Değişik yabancı kaynaklarda yer alan bilgilere göre, Leviatham ve Tamar’dan çıkarılacak gaz en erken 2019 yılı sonunda İsrail’de tüketime sunulabilecek.
Çıkarılması zaman alacak
İsrail Yüksek Mahkemesi’nin daha önceki sözleşmeleri iptal etmesi nedeniyle rezervlerden gaz çıkarılmasına yönelik çalışmalar gecikti. Mayıs ayında hükümet, Leviatham ve Tamar gaz rezervlerinin, Teksas merkezli Amerikan Noble Energy ve İsrail Delek firması ortaklığıyla değerlendirilmesini karara bağladı.
Gazın bulunması için uluslararası şirketlerin bugüne kadar 6 milyar dolar harcama yaptıkları, gaz sahasının verimli işletilmesi için 5 milyar dolarlık daha harcamaya ihtiyaç olduğu belirtiliyor.
Daha sonra, denizdeki gazın karaya ulaştırılması için döşenecek boru hattının maliyeti de en az 3 milyar dolar olacak.
Gaz öncelikle İsrail’de kullanılacak. Üretim fazlası, (1) Ya Mısır’a ulaştırılacak. Sıvılaştırılarak dünya piyasalarında satılacak, (2) Ya Kıbrıs üzerinden Yunanistan’a ulaştırılarak Avrupa’da satılacak. (3) Ya da denizaltından boruyla Türkiye’ye getirilecek. Bir bölümü Türkiye’de satılacak. Büyük bölümü Avrupa pazarına gidecek.
Üretim tahminleri farklı
Üretilecek gaz miktarı konusunda abartılı ve farklı rakamlar var. BP’nin Dünya Enerji Raporu’na göre (Haziran 2015), 2020 yılına kadar denizdeki üretim tesislerinden yılda 25 milyar m3 gaz üretimi gerçekleştirilebilecek.
İsrail halen 7.5 milyar m3 gaz tüketiyor. 2020 yılına kadar tüketimi 12.5 milyar m3’e yükselecek. 2020 yılında İsrail’in gaz ihraç potansiyeli yılda 12.5 veya 10 milyar m3 dolayında tahmin ediliyor.
Bir başka kaynağa göre, Türkiye’ye boru döşenmesi halinde bu borudan yılda 30 milyar m3 gaz geçecek. 10 milyar m3’ünü Türkiye satın alacak. Kalanı, gaz boru hattı ile Avrupa ülkelerine ulaştırılacak.
İsrail gazıyla ilgili bilgileri değerlendirirken, birkaç gerçeği hatırlamakta yarar vardır. Bizim yıllık gaz tüketimimiz 50 milyar m3 dolayında. Rus gazını Karadeniz altından Türkiye’’ye ulaştıran Mavi Akım boru hattının yıllık kapasitesi 16 milyar m3.
Azerbaycan gazını Avrupa’ya taşıyacak boru hattının yıllık kapasitesi 16 milyar m3.
Özetle: İsrail karasularında doğal gaz bulundu. Gaz rezervlerinin büyük olduğu tahmin ediliyor. Ama henüz üretim başlamadı. Gazın üretimi ve üretilen gazın tüketim merkezlerine ulaştırılması büyük yatırımı gerektiriyor. Zaman alacak. Üretilen gaz 2019 sonunda İsrail’e ulaştırılacak. Daha sonra da fazlasının başka ülkelere nasıl satılacağı konusunda karar verilecek.
