Genelde her bayram öncesi çarşı pazar hareketlenir. Bu bayram öncesinin özellikleri var. (1) Yaz sıcakları bastırdı. Okullar tatil oldu. İnsanların büyük kısmı akraba, arkadaş ziyareti için yola çıktı. Yazlıklarına gidenler var. Bayram tatilini otellerde geçirmek isteyenler var. (2) Terör olayları moralleri bozuyor. (3) Belirsizlik ve moral bozukluğu imkânı olanların da para harcamalarını geciktirmelerine neden oluyor.
Bizde alışkanlıktır. Bayram öncesi, büyük şehirlerde de küçük yerleşim bölgelerinde de insanlarımız bayram öncesi “bayram alışverişi” yapar.
Eski yıllarda yenilenecek ev eşyaları, koltuk, kanepe, halı, perde bile bayram öncesi yenilenirdi. Giysiler bayram öncesi alınırdı.
Bu alışkanlıklar şimdilerde gevşedi ama gene de bir ölçüde sürüyor.
İstanbul’da orta ve ortanın altı sınıfın bayram alışverişi en iyi Mahmutpaşa ve Mısır Çarşısı ile çevresindeki hareketten izlenir.
Bayram önceleri Kapalıçarşı’dan başlayarak Mahmutpaşa’dan Eminönü’ne, Mısır Çarşısı’na kadar yürürüm. Esnafla, bayram alışverişine çıkanlarla sohbet ederim.
Hareket yeni başladı
Kapalıçarşı, Mahmutpaşa, Mısır Çarşısı esnafı hareketin bu pazartesi yavaş yavaş başladığını söylüyor.
Ne var ki beklenen canlılık yok. Özellikle Kapalıçarşı sakin. Mahmutpaşa’da kalabalık az da olsa var ama alışveriş cansız.
Mahmutpaşa’da çocuk, kadın ve erkek giysileri talebi bayram öncesi artar. Mahmutpaşa fiyatları ucuzdur. Örneğin 25-40 TL’ye yazlık kadın ayakkabısı, 20 TL’ye kadın eteği, kadını bluzu 25 TL’ye satılıyor.
Ünlü kumaş üreticisi firmanın yüzde yüz yünlü kumaşından dikilmiş erkek elbisesi, pantolon ceket 175 TL.
İstanbul’da giysi fiyatlarında semtler arasında marka, kalite ve fiyat farkı çok büyük. Üst gelir grubunun alışveriş ettikleri Nişantaşı ve Bağdat Caddesi’nde kadın giysileri 800-1000 TL arası. Erkek elbiseleri 800 TL’den aşağı satılmıyor. Kadın ve erkek ayakkabıları 700-800 TL.
Kapalıçarşı‘ya gitmişken altınla ilgilenmemek olmaz. Altın fiyatlarının beklenenin üzerinde artması nedeniyle takı ve ziynet satışları durmuş. Çok kişi fiyatı yükseldiği için elindeki çeyrek ve tam altınları satıyor. Nakde çeviriyor.
Lokuma ilgi büyük
Mısır Çarşısı çevresinde bayramlık şeker, kahve, kuruyemiş satan dükkânlarda hareket var.
Bayram geleneği olarak evlerde kurulacak, ailenin etrafında toplanacağı bayram sofraları için pastırma, sucuk, peynir, zeytin, bal alınıyor. Pastırmanın kilosu 100 TL’ye yaklaşmış durumda.
Bayram alışverişine çıkanlar, hem kendileri için hem ikram için kuruyemiş satın alıyor. Ceviz fiyatları farklı. İthal cevizler ucuz. Kilosu 15 TL’ye kabuklu, 25 TL’ye ithal iç ceviz var. Dikkati çeken, fındık fiyatları. Fındığın kabuklusu 20 TL’den, içi 34 TL’den satılıyor. İlgi, kilosu 20 TL olan karışık kuru yemişe.
En büyük hareket şekercilerde. Orta sınıf ve alt gelir grubu kilosu 10 TL olan sade lokum ile kilosu 15 TL olan fıstıklı veya fındıklı lokum satın alıyor. Çikolataların kilosu 25 TL dolayında.
Üst gelir grubunun alışveriş ettiği Nişantaşı ve Bağdat Caddesi’nde ise markalı çikolata ve lokum fiyatlarının kilosu 45 TL’den başlıyor 400 TL’ye kadar gidiyor.
Esnaf her şeye rağmen şikâyetçi değil. “Allah bereket versin. Buna da şükür” diyorlar.