Faizi enflasyon ve cari açık belirliyor
Başbakan faiz indiriminde ısrarında (kendi konumu itibariyle) haklı. Sadece faize karşı olduğu için değil, başında bulunduğu Hazine ülkenin en büyük borçlusu durumunda olduğu için haklı.
Hükümetin (Hazine’nin) son borç raporuna göre, Hazine 2014 yılının son 4 ayında ortalama yüzde 10.8 faiz ile borçlanmış. 2013 yılında Hazine’nin ortalama borçlanma faizi yüzde 7.6 idi.
Başbakan faize karşı. Cari faizin yüksek olduğunu tekrarlıyor. İyi de o zaman Başbakan (Başbakanın Hazine’si) borçlanırken neden yüzde 10.8 oranında faiz ödüyor? Çünkü daha az faiz ödemeye kalkarsa borç para bulamıyor.
Kim istemez ülkede faizin düşük olmasını. Bizim Hazine’nin de 10 yıl vadeli tahvil çıkararak ABD gibi yüzde 2.54 faiz ile, Japonya gibi yüzde 0.6 faiz ile borçlanmasını. Geliniz görünüz ki, diğer birçok etken yanında özellikle iki etken, enflasyon ve cari açık büyüklükleri devletlerin 10 yıllık faiz oranlarının ne olacağını belirliyor.
Hazine ‘zor’ durumda
Bu yazının altında The Economist kaynaklı bir tablo var. Tabloda Türkiye’nin milli gelirine göre cari açık oranı yüzde 6.1 olarak gösterilmiş. Enflasyon yüzde 8.9 olarak alınmış. On yıl vadeli Hazine tahvili faizinin yüzde 9.40 olduğu belirtiliyor.
Faiz tüketici için önemli, üretici için önemli, yatırımcı için önemli ama devlet için çok çok önemli. Faizi yüksek bulan tüketici, üretici, yatırımcı kredi kullanmayabilir ama bazı devletler ve özellikle Türkiye faiz ne olur ise olsun, içeriden ve dışarıdan borçlanmayı sürdürmek zorunda.
Hazine’nin Nisan ayı itibariyle 409 milyar TL iç, 166 milyar TL (karşılığı 87 milyar dolar) dış borcu var. Toplam borç stoku 595 milyar TL. Her yıl, her ay, her gün vadesi gelen borç taksitleri var. Faiz ödemeleri var. Yeniden borçlanma ihtiyacı var.
Çarkın dönmesi gerekiyor
2014 yılında Hazine, iç borcu çevirirken 157 milyar TL ödeme yapacak. Ödemenin bir bölümünü bütçeden karşılayacak ama ödemenin tamamını yapabilmek için yıl içinde 135 milyar TL yeniden borçlanmak zorunda.
Gelelim dış borç durumuna. Bu yıl en az 55 milyar dolar cari açık ortaya çıkacak. Hazine toplam 87 milyar dolar olan dış borcu çevirmek için tekrar borçlanacak. Cari açığı finanse etmek için Türkiye’ye para gönderecek olanlar Hazine’ye döviz kredisi verecek olanlar döviz kredisi faizini belirlerken cari açığa ve ekonominin ateşini gösteren enflasyona bakacaklar.
Sonuç: Başbakan yüksek faizden yakınmakta haklı. Ne var ki faizi yükseklere çıkaran, ne faiz lobisi ne de Merkez Bankası. Faizi yükseklere çıkaran ‘Hükümet’in ekonomi politikalardaki yanlışlar. Ekonominin yapısındaki çarpıklığın giderek artması.
