Enflasyon düşmeli başka çaremiz yok
Şubat ayında enflasyonun tek haneye inmesini bekliyorduk ama gıda fiyatları yerinde durmadı. Hâlâ birçok üründe üretici fiyatlarındaki artış piyasaya yansımadı. Bunun için acil çözüm şart.
Şubat ayında tüketici fiyatları %0.73 arttı. Yıllık tüketici fiyatları artışı %10.26 oldu. Bu oranı “enflasyon” olarak adlandırılıyoruz. Uzun süredir bekleyişimiz enflasyonun %10’un altına inmesi. 2017’nin şubat ayında enflasyon %10.13’tü. Bu şubat, geçen yılın şubat enflasyonunun çok az da olsa üzerinde. Ocakta enflasyon % 10.35 idi. Şubat ayı enflasyonu bir önceki ayın çok az da olsa gerisinde.
Fiyatlarda aylık iniş çıkışlar, yıllık değişimler önemlidir. Tüketici bu değişimlerden etkilenir. Fakat tüketici için daha da önemli olan bir yıl içinde, fiyat artışları sonucu cebinden çıkan paradaki değişimdir.
Özellikle alt gelir grubunda, tüketim harcamalarında gıdanın payının yüksek olması nedeniyle yıllık ortalama fiyat değişimi önem taşır.
Gıda sepeti önemli
Şubat ayı itibarıyla,
- Tüketici fiyatlarındaki 12 aylık ortalama artış %11.23 oldu.
- Gıda ve alkolsüz içeceklerde yıllık artış %12.87 olarak gerçekleşti.
Demek ki Ayşe Hanım gıda sepetini doldurmak için geçen şubat ayında 100.00 TL harcarken, bu yıl sepeti 112.87 TL’ye doldurabiliyor.
Eğer Ayşe Hanım’ın harcanabilir gelirinde %12.87 artış olmamış ise;
- Ya başka harcamalarından kısarak gıda sepetini dolduruyor,
- Başka harcamalardan kesme imkânı yok ise, gıda sepetini dolduramıyor. Daha az gıda harcaması yapmak zorunda kalıyor.
Tüketici fiyatlarındaki enflasyon artışını değerlendirirken üzerinde durulması gereken,
- Alt gelir gruplarının 12 aylık harcanabilir gelirlerinin ne kadar arttığı,
- Buna karşılık, özellikle gıda ve alkolsüz içecek fiyatlarının 12 ayda ne kadar arttığıdır.
İlaç zamları etkili oldu
Şubatta gıda fiyatları %2.24 arttı. Gıdadaki artış son 3 yılın en yüksek şubat ayı artışı oldu. Şubat ayındaki %0.73 aylık tüketici fiyatları artışına, gıda fiyatlarındaki artışın katkısı 0.52 puanı buldu. Taze meyve ve sebzedeki aylık %4.56’lık artışla ekmek ve tahıllar grubundaki %1.87’lik artış enflasyonu yukarı çekti. Et, süt ürünleri grubunda da artış oranları yüksek.
Yıllık gıda enflasyonu 10 ay aradan sonra ocakta tek haneye gerilemiş %8.76 olmuştu. Yeniden çift haneye yükseldi, %10.27 oldu. Akaryakıt fiyatlarındaki gerilemeye karşın, otomotivde yükseliş sürdü, ulaştırmada fiyatlar %0.31 arttı. Euro’nun yüksek seyri, otomotiv fiyatlarındaki yukarı yönlü baskıyı artırıyor.
Giyim fiyatları talep daralması sonucu %4.09 geriledi ve enflasyonu 0.27 puan aşağı çekti. Ev eşyası fiyatlarında aylık %1.23 fiyat artışının arkasında mobilya fiyatlarında artış var. İlaç fiyatlarına gelen zamla, sağlık kalemi aylık artışı %2.57’ye yükseldi.
Şubatta üretici fiyatları yıllık artışı %15.36 iken, bu şubat %13.71 oldu.
Üretici fiyatları artışı gene de yüksek, şubat ayında üretici fiyatları %2.68 oranında arttı. Şubat ayında üretici fiyatlarındaki genel artış %2.68 iken, gıda ürünlerindeki aylık artış %1.71 oldu.
Gıdada üretici fiyatlarında yıllık artış %4.58 oranında, 12 aylık ortalama artış ise %7.70 oranında. Bir ara, tüketici enflasyonunun, gıda enflasyonunun ana nedenlerinden biri işlenmiş gıda ürünleri fiyatındaki aşırı artış idi. İşlenmiş gıda ürünleri fiyatlarındaki artışın, genel üretici fiyatları artış oranının gerisinde kaldığını görüyoruz.
Genelde şubatta üretici fiyatları %2.68 artarken, tüketici fiyatlarının %0.73 artması, henüz birçok üründe üretici fiyatlarındaki artışın tüketici fiyatlarına yansıtılamadığını gösteriyor.
Üretici maliyet artışına rağmen ucuz satışa devam edemeyeceğine göre, bir süre sonra üretici fiyatlarındaki artış tüketici fiyatlarında artışa yol açacak demektir.
Analistler ne diyor?
İş Yatırım: Gıda fiyatlarındaki güçlü artışın etkisiyle enflasyon beklentilerin üzerinde geldi. Bu da enflasyonun çift hanedeki seyrine devamını sağladı. Çekirdek enflasyonda bir düzeltme olsa da mevcut seviyeler halen yüksek.
Halk Yatırım: Çekirdek yıllık enflasyonda sınırlı düşüş sürebilir. Manşet enflasyonunun önümüzdeki aylarda yüksek tek haneye inmesi hala mümkün. Enflasyonda kalıcı olarak tek hane ancak son çeyrekten itibaren görülebilir.
Vakıf Yatırım: Üretici fiyatlarındaki şubat ayında yaşanan beklenmeyen artış önümüzdeki dönemde tüketici fiyatları üzerinde baskıyı artırabilir. ÜFE gelişmelerinin yakından izlenmesi gerektiğini düşünüyoruz.
Garanti Yatırım: Şubat enflasyonu beklentilerimizin üzerinde gerçekleşti. Gıda fiyatlarındaki aylık artış yüzde 2.2 ile önceki yılın ve önceki aylar ortalamasının üzerinde arttı. Böylece gıda enflasyonu yüzde 8.4’ten yüzde 9.9’a yekseldi.
Tacirler Yatırım: Enflasyon piyasa beklentilerinin hafif üzerinde gerçekleşti ancak baz etkisiyle düşüşün sınırlı da olsa devamı söz konusu. 2018’in son çeyreğine kadar yüzde 10 civarında yatay bir yıllık enflasyon tahmin patikası öngörüyoruz.
JP Morgan: Şubatta yaşanan yukarı yönlü sürpriz, piyasa beklentilerini ve para politikasının görünümünü önemli ölçüde etkilemek için yeterli değil. Enflasyon önümüzdeki aylarda yüzde 10 civarındaki artış temposunu koruyacak.
