Dolar fiyatı dün sabah 3.48’e kadar gerilemişti.
- Acaba dolar ucuzluyor mu?
- Ucuzluyor da neye göre ucuzluyor?
- Dolar daha da düşer mi? Yoksa artacak mı?
1) Doların dünya fiyatı (değeri) geriledi. Bunun ana nedeni Başkan Trump’ın neden olduğu güven bunalımı. Dolar endeksi 103’tü 93’e indi.
2) Bizde dövizdeki gelişmeler sadece dolar fiyatına bakılarak değerlendiriliyor. Döviz sepeti önemli. (Dolar ve euro sepeti) Bu sepetin ortalaması yıl başından bu yana 3.80 TL dolayında. Dolar iniyor, euro çıkıyor. Bizim sepet “ucuzlamıyor...”
3) Bizim paramız dünyada bize benzer ülkelerin paralarına göre aşırı değer kaybetmişti. TL’nin değer kaybındaki sapma, benzer ülke paralarına göre %20’lere ulaşmıştı. Şimdilerde bu fark azalıyor. Sapma % 6.5’lerde.
4) Kırılgan 5’li ülkeler arasında faiz en yüksek ülke Türkiye. Devlet Senetleri ve Borsa’ya döviz girişi sürüyor.
5) İhracat gelirinde ve turizmde beklenen artış gerçekleşemedi ama yaz aylarında göreceli olarak buralarda yaşanan artış dolar bolluğu yarattı.
Düşerken satan var
6) Bizde dolara olan talep, fiyat yükselirken artar. Daha fazla fiyat artışı beklentisiyle, dolar alanlar çoğalır. Dolar fiyatı düşerken tersi olur. Dolar fiyatı daha da ucuzlayacak diye düşünenler dolar satar.
7) Uzun bayram tatili nedeniyle dolar satanlar var.
8) Bizde dolar piyasası küçük bir piyasa. Bu da günlük olarak doların artmasına veya ucuzlamasına yol açıyor.
Ülkemizin parasının değerini ekonomimizin gücü belirler. Ekonominin gücünün göstergeleri: (1) Üretime dayalı büyüme oranın yüksek olmasıdır. (2) Dış ticaret açığının, cari açığın, sonuçta döviz açığının hazmedilebilir boyutta olmasıdır. (3) Enflasyon oranının düşük olmasıdır. (4) İşsizlik oranının düşük olmasıdır.
Paramız, ekonomideki olumlu gelişmelere dayalı olarak değil, genelde bizim kontrolümüz dışında küresel gelişmelerden etkilenerek değer kazanıyor, değer kaybediyor. İşte bunun için biz “Kırılgan 5’li Ülkeler” grubunda, parası en fazla değer kaybeden ülke durumundayız.
Önemli olan üretim
Doların ucuzlamasının arkasında, (1) Bir ölçüde Türk parasının gereğinden fazla değer kaybettikten sonra, dolar fiyatında gerçekleşen düzeltmenin, (2) Ama büyük ölçüde küresel piyasalardaki gelişmelerin rüzgârı var.
Bu şartlarda dolar fiyatı biraz daha ucuzlayabilir. Ne kadar ucuzlayacağı tahmin edilemez. Ama doların dış dünyadaki dalgalanmalarının etkisinde tekrar artması mümkündür.
Önemli olan, ekonomimizi güçlendirmemizdir. Ekonomimiz güçlendiğinde Türk parası gerçek değerini bulur. Dolar fiyatı, döviz fiyatı istikrar kazanır. Ekonomimizin güçlenmesi tarımda ve sanayide üretim artışına, döviz kazandırıcı ekonomik faaliyetlerin artmasına bağlıdır.
Altyapı yatırımları, konut yatırımları önemlidir ama, ekonominin güçlenmesi için tarımda ve sanayide önce üretimin, sonra yatırımların atması gerekir.
Ekonominin durumunun iyi mi kötü mü olduğu dolar fiyatından izlenemez. Doların ucuzlaması işlerin iyi gittiğini gösteremez. Ekonominin durumunu üretim, istihdam, gelir artışı, ekonominin üretime dayalı büyüme gücü gösterir.
