Cari açık, basit anlatımıyla döviz açığı, belli dönemde ülkenin olağan döviz gelirleri ile döviz giderleri arasındaki farktır.
Olağan döviz giderleri ithalat gibi döviz giderleridir. Olağan döviz gelirleri ihracat ve turizm gelirleri gibi döviz gelirleridir.
Biz cari açığı, döviz açığını aylık ve yıllık olarak izliyoruz.
Yıllık döviz açığımız 2010 yılında 45.3 milyar dolarken, 2011 yılında 75 milyar dolar olunca ekonomide, büyümede frene basıldı. 2012 Yılında açık 48.4 milyar dolara geriledi. 2013 yılında 65 milyar dolar oldu.
Bu yıl sonu açığın 43-44 milyar dolar olması bekleniyor.
Görülüyor ki büyümeden fedakârlık sonucu, açık 2010 yılındaki rakama gerileyecek
Cari açığın, döviz açığının ülke için büyüklüğü, riski, milli gelire oranlanarak belirleniyor.
Cari açığımız 2011 yılında tavan yapınca, milli gelirin yüzde 10’una ulaşacak diyerek korktuk.
2014 yılının tamamında açığın milli gelirimizin yüzde 5.5’ine gerileyeceği tahmin ediliyor.
Kasım açığı 5.6 milyar $
Cari açıkta, döviz açığında yıllık açık rakamları önemli ama yıllık açığı, aylık açık rakamları belirliyor.
2013 yılında 4.2 milyar dolar olan kasım ayı açığı 2014 yılında 5.6 milyar dolara yükseldi. Açığın yükselmesinde kasımdaki altın ithalatı etkili oldu.
Kasım ayı açığı, 2 milyar dolara yakın altın ithalatı nedeniyle beklenenin üzerine çıktı.
Bizde altın ithalat ve ihracat rakamları dış ticaret açığını etkiliyor.
2013 yılında 11 ayda 13.7 milyar dolarlık altın ithalatı, 3.3 milyar dolarlık altın ihracatı vardı. Neticede 10.4 milyar dolarlık açık dış ticaret açığını artırmıştı.
2014 yılında 11 ayda altın ithalatı 6.4 milyar dolar, ihracatı 3.1 milyar dolar, altın ticaretinin açığı 3.3 milyar dolar oldu. Bu nedenle kasım ayında cari açık büyüdü.
Önemli olan finansman
2014 yılının ilk 11 aylık döneminde döviz açığı 38.7 milyar dolar oldu. 2013 yılının aynı döneminde açık 56.6 milyar dolardı.
Açık küçüldü, ancak, açık ne kadar küçülürse küçülsün, açığın finansmanı, kapatılması önemlidir.
2014 yılının ilk 11 ayında, ülkeye net 4.2 milyar dolar yabancı sermaye girişi oldu. 18.6 milyar dolar borsa ve bono için geldi. 18.7 milyar dolar net kredi kullanımı oldu. Nereden geldiği belli olmayan 2.2 milyar dolar da bu döviz girişine eklenince, ülkeye 43.9 milyar döviz girişi oldu.
Böylece hem 38.7 milyar dolarlık açık kapatıldı hem de rezerve 5.2 milyar dolar döviz eklendi.
Özetle, cari açık küçülüyor, açığın kapatılmasında sorun yaşanmıyor. Bunlar olumlu gelişmeler.
Ama bu olumlu gelişmenin faturası var. Büyümeden fedakârlık ediyoruz. Cari açığı sıcak dövizle ve borçlanarak kapatıyoruz. Bu borcu da reel sektör yükseltiyor.