Her bayramda, “Nerede eski bayramlar!” özlemini dile getirmek adet oldu.
Gerçekte bayramlar da aynı ama, yaşam şartları değişti.
Dünya değişti, Türkiye değişti. Türkiye’de yaşayan insanların yaşam imkanları, alışkanlıkları değişti.
İnsanlar, yaşam şartlarındaki değişimi geçmişle karşılaştırarak mutlu olacak yerde, daha iyi yaşam şartlarına sahip ülkelerdekilerin durumuna bakarak dertleniyorlar.
İnsanlar geçmişteki yaşamı, olumsuz şartları çabuk unutuyor. Bugünlerde sahip olduklarını küçümsüyorlar. Ve de giderek mutsuz hale geliyorlar.
Yokluk vardı
Benim hatırlayabildiğim en eski bayramlar, İkinci Dünya Savaşı’nın son yıllarında 1940’ların başında Bartın’da idrak eylediğimiz bayramdır.
O yıllarda Bartın’da elektrik evlere geceleri sadece radyodaki haber (ajans) saatlerinde verilebilirdi.
Babam banka müdürüydü. Parasızlıktan değil, gaz yokluğundan, geceleri 5 numara, 10 numara büyük gaz lambalarımızı kullanamazdık. 1 numaralı ‘idare lambası’ denilen kandille aydınlanmaya çalışırdık.
Şeker yoktu. Okuttuğumuz mevlitte şeker yerine incir dağıtılmıştı.
Elimizde ekmek karnesi, çarşı fırınının önünde, ‘mısır koçanı ekmeği’ için sıraya girerdik. Buğday ve mısır unu olmadığından mısır koçanları değirmende öğütülür. Mısır koçanı unu ile ekmek yapılırdı.
Karayolu bağlantısı yoktu. Düzenli otobüs, vapur servisi yoktu ki, şehrin dışına çıkılabilsin, bayram tatilinde bir yere gidilebilsin. Bırakınız uzakları, Bartın’dan Amasra’ya gitme imkanı bile yoktu.
Ve gene de o yıllarda ve o şartlarda insanlar mutlu, coşkulu Ramazanlar ve bayramlar yaşarlardı.
Çok şey değişti
Şimdi sahip olduğumuz imkânlara bakınız... Batı ülkelerindeki, bizim gelir düzeyimizin çok üzerindeki ülkelerdeki çağdaş imkânların hepsinden değil ise de çoğundan yararlanabiliyoruz.
Günümüzde uçak, tren, otobüs, özel binek araçları çok kişiye seyahat imkanı veriyor.
Çok kişinin kısa veya uzun seyahate para harcama gücü var. Bayram tatillerini fırsat bilenler seyahate çıkıyor.
Bu gelişmelerin içinde olanlar bile gelişmeleri eleştiriyor. “Nerede eski bayramlar. Herkes evinde otururdu. Şimdi fırsatını bulan evden kaçıyor” denilebiliyor.
Mutsuz olmak için bahaneler yaratacak yerde, bugün sahip olduğumuz imkanların kıymetini bilelim.
Bugün sahip olduklarımızın daha iyisine de layığız. Ama ‘daha iyisi’ kendiliğinden olmuyor. Üretmek gerekiyor. Daha çok üreteceğiz ki, daha çok gelir yaratalım. Daha iyi imkanlara sahip olalım.