İngilizler karar verdi. Avrupa Birliği’nden (AB) ayrılıyorlar. “Olan biten İngiltere ile AB arasında... Bize ne?” diyemeyiz.
- İngiltere pazarı da, AB pazarı da bizim ihracatımız için önemli pazarlar.
- Bize doğrudan sermaye ve kredi girişinde İngiltere ve AB ülkeleri önemli.
- İngiltere’nin AB’den ayrılması, “kurulu dengeleri” değiştirecek. Bir süre belirsizlik yaşanacak. Sonra yeni dengeler oluşacak. Türkiye’nin bu değişimden nasıl etkileneceğini tahmin etmek zor.
- İngiltere’de ve AB ülkelerinde Türkiye Cumhuriyeti pasaportu taşıyan çok sayıda vatandaşımız yaşıyor.
Pazarımız çalkalanıyor
İhracatımızın yüzde 45’ini AB pazarına yapıyoruz. İthalatta AB ülkelerinin payı yüzde 38. İhracatta İngiltere, Almanya’dan sonra en büyük pazarımız. İthalatta ise İngiltere 9’uncu.
- İngiltere’de de AB ülkelerinde de yeni duruma uyum (daha açık anlatımıyla belirsizlik) döneminde talep daralması olacak. Halbuki bekleyiş bizim için önemli pazarlarda canlanma başlaması idi.
- İngiltere’nin AB üyeliğinden ayrılması tabii olarak İngiliz sterlini, euro ve dolar arasındaki dengeleri bozacak. Bu bizim ithalat ve ihracat fiyatlamamızı etkileyecek.
- Türkiye’de doğrudan sermaye ve kredi girişlerinde İngiltere ilk sırada. Türkiye’ye portföy yatırımı ve kredi olarak döviz Londra üzerinden giriyor Özel sektörün uzun vadeli borcunun yüzde 15’i İngiltere’den, yüzde 11’i Almanya’dan, yüzde 9’u ABD’den geliyor.
- İngiltere’de yaşayan ve çoğu çalışan Türkiye pasaportu taşıyanlar 200 bin kişi civarında. İngiltere ve AB’de yabancı karşıtlığının güçlenmesi İngiltere ve AB ülkelerinde yaşayan vatandaşlarımızın olumsuz etkilenmesine yol açacak.
Dosta ihtiyacımız var
Bunlar ekonomik bakımdan bizim için önem taşıyan konular. Ama, İngiltere ile ilişkilerin, siyasi boyutu da var.
- İngiltere dünya siyaset sahnesinin en büyük oyuncularından. Türkiye - İngiltere siyasi ilişkileri bugüne kadar göreceli olarak orta karardı. Referandum öncesi Türkiye karşıtı söylemlerin etkisinde bu ilişkilerin bozulmaması önem taşıyor.
- İngiltere ile Kıbrıs sorunu nedeniyle önemli bir bağımız var. Kıbrıs sorununun çözümü için İngiltere’nin desteğini kaybetmememiz gerekiyor.
Bunlar bizi etkileyecek gelişmeler. Ayrılık kararı en çok AB içinde önemli fırtınalar esmesine yok açacak. Bugüne kadar İngiltere’nin bağı zayıf idi ama, Fransa’dan sonra Almanya’nın en büyük destekçisi idi. İngiltere’nin ayrılması, başka ülkelerin ayrılık yanlılarının harekete geçmelerine yol açacak.
Her ne kadar İngiltere AB para birliği içinde değildi ise de, ayrılık para birliğinin de sarsılmasına neden olacak.
İyi de İngiltere AB’den neden ayrılıyor? Hızlı büyüme durunca, hızlı refah artışına alışan insanlar, suçlu aramaya başladılar. Genelde suç “Kurulu Düzen”e yüklendi.İnsanları mutsuzluğa iten gelişmeler için “suçlu arayışı” başladı. Değişimin iyilik getireceğine inanılır oldu. Bir şeylerin değişmesi ile eski güzel günlerin gelebileceği ümidi var. İnsanlar değişim istiyor da değişimin ne olacağı konusunda açıklık yok. Örneğin AB birliği dağılır ise, ülkeler AB’den ayrılırsa, her ülke daha hızlı kalkınabilecek mi?
Kendimize bakalım
Yıllardır sonuçlanamayan, ama pes etmediğimiz AB’ye katılım arayışı bize neler getirdi? Biz AB’ye katılım müzakerelerini “uyum” çerçevesinde sürdürdük. Sosyal, ekonomik ve politik bakımdan Batı ülkeleri ile aramızdaki farkı yok etmeye çalıştık.
Gümrük Birliği, tek taraflı işlemesine rağmen Türkiye’de sanayinin dış rekabete dayanır hale gelmesine ve ihracatın artmasına destek vardı. İngiltere ayrıldı diye AB ile ilişkilerimizi yavaşlatmamız, rafa kaldırmamız veya kesmemiz ülkeye kısa sürede iyilik getirmez. Olan biteni iyi değerlendirmeye, olan bitenden zarar görmemeyi sağlayacak politikalar oluşturmaya ve uygulamaya (pozisyon almaya) mecburuz.
