Cam eritme fırınında ateş sönerse cam donar, fırın çöker. Türkiye’de camda Şişecam’ın payı yüzde 90. Hükümet Şişecam grevini 60 gün erteledi. Hem işçinin hak ettiği ücreti almasını, hem sanayi çarklarının dönmesini isteriz...
Grev kanuni bir hak. Şişecam’da örgütlü Kristal - İş Sendikası toplu iş sözleşmesi görüşmelerinde anlaşma sağlanamayınca, kanunlara uygun şekilde grev kararı aldı. 20 Haziran’da Şişecam’ın 6 fabrikasında 5.800 işçi greve çıktı.
25 Haziran’da ise hükümet 2012 tarihli ve 6356 sayılı kanundaki yetkisini kullanarak ve de Şişecam grevinin genel sağlığı ve milli güvenliği bozucu nitelikte olduğunu ileri sürerek, 60 gün süreyle erteleme kararı verdi.
Sendika, ücretlere ilk yıl için yüzde 23.12 zam isterken, işveren yüzde 11.79’un üzerine çıkmıyor.
Sendikadan yapılan açıklamalara göre Şişecam işçilerinin ortalama saat ücreti 9.24 TL. İşçilerin aylık ortalama brüt ücretleri 2.079 TL. Ellerine 1.500 TL dolayında net ücret geçiyor.
Olan biteni dışarıdan izleyenlerin bekleyişleri, hem işçilerin hak ettikleri ücreti alarak mutlu olmaları, hem de sanayinin çarklarının durmaması, dönmesi. Çünkü çark dönmez, durur ise, işçinin ekmek kapısı kapanır.
Ömrü boyunca sıcak kalmalı
Cam sektörünün en önemli özelliği yüksek sıcaklıkta eritme teknolojisine (izabe teknolojisine) dayanan enerji - yoğun bir üretim alanı olması. Cam hammaddeleri belli ölçülere göre karıştırılarak eritme fırınlarına akıtılır. Fırınlar yaklaşık 1500 - 1600 santigrat derecede ısıtılarak içlerindeki hammadde cam eriyiği haline dönüştürülür.
Cam eritme fırınları, fırının ömrü boyunca sıcak tutulmak zorundadır. Fırının ateşi sönerse içindeki camlar donar. Fırın işe yaramaz.
Ev eşyasından otoya kadar
Cam; kum, soda, dolomit ve feldspat gibi hammaddeler kullanılarak üretilir. Dönüşüm ile gelen eski camlar da fırınlarda eritilerek yeni cam olur. Camda dönüşüm oranı Avrupa Birliği (AB) ortalaması yüzde 70 iken, bizde yüzde 25 dolayında.
Türkiye Şişe ve Cam Fabrikaları (Şişecam) en büyük üretici. Şişecam’ın yanında sektörde öne çıkan üreticiler, Düzce Cam, Güral Cam, Marmara Cam, İzocam, Toprak Cam.
Ayrıca cam işleme alanında üretim yapan çok sayıda firma var. Şişecam düz cam, cam işleme (inşaat, otomotiv, beyaz eşya, enerji), cam ev eşyası, cam ambalaj ve cam elyaf üretim tesislerine sahip. Güral Cam ev eşyası ve ambalaj malzemesi, Toprak Cam ev eşyası, Marmara Cam cam ambalaj, İzocam cam yünü ve taş yünü alanlarında üretimlerini sürdürmekte.
Düz cam ikincil işlemlerde Schott Orim, Yıldız Cam, Star Grup, Kutaş, Hatipoğlu Cam ve Gürsan Cam belli ölçeğin üzerinde tesislere sahip. Otomotiv camlarına yönelik olarak ise başta Kutaş (Tamcam), Olimpia, Başkent, Dora, Uğurlu olmak üzere çeşitli firmalar üretim yapmakta.
Üretimde işçilik ve enerji payı % 25’er
Türkiye’de toplam cam üretiminin yüzde 50’si düz cam, yüzde 30’u cam ambalaj, yüzde 15’i cam ev eşyası, yüzde 5’i cam elyaf şeklinde. Düz camın yüzde 80’i inşaat kesiminde, yüzde 10’u otomotiv sektöründe, kalanı diğer sektörlerde kullanılıyor.
Üretim maliyetinde işçilik payı yüzde 25, enerji payı yüzde 25. Kalanı diğer maliyet kalemlerinden oluşuyor. Yılda 1 milyar dolarlık cam ihracatımız var ama, yurtdışından yılda 700 milyon dolarlık da cam ithal ediyoruz.
Şişecam’ın sermayesinin yüzde 65’i İş Bankası’na, yüzde 5’i banka mensuplarına, yüzde 4’ü Efes Holding’e ait, yüzde 26’si halka açık. Özkaynağı 6.6 milyar TL. Satış hasılatı 5.9 milyar TL. 2013 kârı (454 milyon TL) özsermayenin yüzde 6.8’i, satış hasılatının (5.9 milyar TL) yüzde 7.6’sıdır.
Şişecam Avrupa’da 6’ncı büyük camcı
Türkiye cam sektörünün en büyüğü olan Şişecam kapasite olarak Avrupa’da 6’ncı sırada, dünyada 13’üncü sırada. Cam ev eşyasında Avrupa’da 2’nci, dünyada 3’üncü, düzcam ve cam ambalaj alanlarında ise Avrupa’da 4’üncü durumda.
Türkiye cam sektörünün yıllık üretim değeri yaklaşık 3.5 milyar dolar. Sektörde 20 bin kişi çalışıyor. Cam sektörünün 2012 yılı net katma değeri 1.5 milyar TL.
Türkiye’de yılda toplam 3.7 milyon ton cam üretiliyor. Toplam üretimde Şişecam’ın payı yüzde 90 dolayında. Açık anlatım ile Şişecam tekel konumuna sahip.