500 büyüğün işi % 43 özkaynak, % 57 borçla
İstanbul Sanayi Odası her yıl sanayi kesimindeki şirketlerden bilgi derliyor. Bu bilgileri toplulaştırarak yayımlıyor.
Şirketler “üretimden satış” rakamlarına göre sıralanıyor.
500 büyük sanayi kuruluşu sıralamasında 1’inci olan şirketin, 2013 yılında “üretimden satış” rakamı 39 milyar 729 milyon TL, en sondaki 500’üncü şirketinki ise 188 milyon TL.
500 büyüğün, en büyüğünün üretimde satış rakamı 500’üncü sıradaki büyüğün üretimden satış rakamının 211 katı. Arada çok büyük fark var.
500 büyüğün ilk 50 büyüğü üretimde satışlarda, yaratılan katma değerde ve yapılan ihracatta yüzde 50 paya sahip.
Açık anlatımıyla, ilk 50 sanayi kuruluşunun büyüklüğü, sonra gelen 450 sanayi kuruluşunun büyüklüğüne eşit durumda.
500 büyük sanayi kuruluşunun 2013 yılında net satışlarında cari fiyatlarla % 7.4 artış var. Demek ki sabit fiyatlarla net satışlar sabit kalmış durumda.
Büyüme durdu
Sanayi kuruluşları ekonominin lokomotifidir.
Sanayin büyümesi istihdam ve gelir artışını peşinden sürükler.
Ne var ki son yıllarda imalat sanayiinin milli gelire katkısı (milli gelir oluşumundaki payı) giderek geriliyor.
1998 yılında imalat sanayiinin GSYH içindeki payı % 23.6 idi. 2005’te % 17.1’e gerilemişti. 2013 yılında yüzde 15.3’e düştü. Bu çok olumsuz bir gelişmedir.
Bir başka olumsuz gelişme 500 büyük sanayi kuruluşunun ihracatındaki duraksamadır.
2013 yılında 500 büyüklerin ihracatı artmadı, yüzde 1’e yakın gerileme var.
500 büyük içinde ihracata en fazla katkı yapanlar yabancı sermayeli kuruluşlar oldu. Bunların ağırlığını ise otomotiv firmaları oluşturuyor.
137 yabancı sermayeli kuruluşun 500 büyüğün üretimden satışlardaki payı % 28.5 iken, ihracatındaki payı % 41.8 oranında. Bu yabancı sermayeli kuruluşlar Türkiye’nin toplam ihracatının % 17.4’ünü gerçekleştiriyor.
Borçla çalışıyorlar
500 büyüğün 2013 yılında net satışları yüzde 7.4 artarken, toplam borçları yüzde 25.4 arttı.
500 büyük yüzde 43.0 özkaynak + yüzde 57.0 borçla çalışır hale geldi.
Toplam borçları yıllık satış hasılatının yüzde 52’si oranında. Borçlar özkaynakların yüzde 132.4’ü büyüklüğünde. (Bu oran sanayileşmiş ülkelerde yüzde 70 dolayında)
Faiz ucuz, borçlanmak kolay olduğu için girişimcilerin sanayi kuruluşları üzerinden borçlarını büyüttükleri görülüyor.
Yüksek borçlanma, kur farkı yüküne ek olarak verimin ve üretimin artırılamaması 500 büyükte ortalama kâr oranının yüzde 4.9’a gerilemesine yol açtı.
Anadolu’da organize sanayi bölgesi olmayan şehir kalmadı. Çok şehirde birden fazla var. Hepsinde sanayi tesisleri için yatırım yapıldı. Üretim sürüyor. Geliniz görünüz ki bu tesislerin çoğunun 500 büyük listesine giremeyecek ölçüde küçük olduğu anlaşılıyor.
500 büyüğün 198’i İstanbul’da, 297’si Anadolu’da. Kocaeli’nden 32, İzmir’den 34, Bursa’dan 29, Ankara’dan 27, G. Antep’ten 23, Kayseri’den 12, K. Maraş’tan 8 kuruluş 500 büyük listesine girdi.
