Avrupa’yı nasıl savunacağız?
ABD’de Trump’ın göreve gelmesi sonrası AB liderleri ilk kez ‘savunma’ konulu bir toplantıda bir araya geldi. AB, ABD’ye ‘külfet paylaşımına hazırız’ mesajı iletirken, bunun nasıl yapılacağı konusunda fikir ayrılıkları var
Donald Trump’ın ABD başkanı seçilmesinin ardından Avrupa Birliği (AB) ile ABD arasındaki güvenlik ilişkilerini şekillendirmek üzere bir araya gelen AB liderleri, Washington yönetimine “külfet paylaşımına hazırız” mesajını iletti.
AB Konseyi Başkanı António Costa başkanlığında Brüksel’de gerçekleştirilen gayri resmi AB liderler zirvesinde, 27 üye ülke külfet paylaşımının nasıl gerçekleştirileceği konusunda görüş ayrılıkları yaşadı. AB Dış Politika Yüksek Temsilcisi Kaja Kallas, Avrupa’nın transatlantik ilişkilere önem verdiğini vurgulayarak, AB’nin kendi güvenliğini üstlenmesi için ABD’den daha fazla sorumluluk alması gerektiğinin bilincinde olduklarını belirtti. Kallas bunu gerçekleştirmek için Avrupa uluslarının zorlu bir seçimle karşı karşıya kaldığını dile getirdi. Öte yandan, zirve öncesinde bir kez daha “Grönland satılık değil” mesajını yineleyen Danimarka Başbakanı Mette Frederiksen, tüm ulusların üçüncü ülkelerin egemenlik haklarına saygı göstermesi gerektiğinin altını çizdi.
Grönland meselesi
Zirvenin öğle yemeği oturumuna katılan NATO Genel Sekreteri Mark Rutte ise, müttefiklerin savunma harcamalarını yüzde 2’nin oldukça üzerine çıkarmaları gerektiğini belirtti. Haziran ayındaki NATO zirvesinde konunun karara bağlanacağını hatırlatan Rutte, bu süre zarfında Avrupa’nın eksikliklerini belirlemesi ve gerekli yatırımları yapması gerektiğini söyledi. Grönland konusuna da değinen Rutte, “Başkan Trump haklı, Arktik bölgesinde bir güvenlik endişesi var. Ancak bu sorunun çözümü yalnızca Danimarka’ya ait değil. İzlanda, Norveç, İsveç, Finlandiya, Kanada ve hatta ABD’nin kendisinin de daha fazla katkıda bulunması gerekecek. Bu konuyu NATO içinde çözmek için çalışıyoruz” dedi.
AB içinden mi?
Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, ABD’deki yeni yönetim ile Rusya’nın Avrupa kıtasını güvenlik açısından daha fazla sorumluluk almaya zorladığını belirtti. Macron, Avrupa’nın ABD ile külfet paylaşımında bulunmak amacıyla atması gereken adımların bilincinde olduğunu, hatta bu konuda birçok rapor bulunduğunu hatırlattı. Ancak bu projelerin nasıl finanse edileceği konusunun hâlâ belirsiz olduğunu ifade eden Macron, çeşitli finansman modelleri üzerinde çalışmalar yürütüleceğini söyledi.
Rusya tehdidine karşı Avrupa’nın savunma harcamalarının nasıl finanse edileceği tartışmalarının yanı sıra, savunma ekipmanlarının nereden temin edilmesi gerektiği konusunda da fikir ayrılıkları yaşanıyor. Macron, AB’nin Avrupa savunma sanayisini tercih etmesi gerektiğini savunurken, İtalya ve Almanya aynı görüşü kesin bir şekilde paylaşmıyor. Almanya ve İtalya, Avrupa ülkelerinin savunma ihtiyaçlarını ABD’den karşılamaya devam ederek Washington yönetiminin güvenini kazanmaları gerektiğini düşünürken, Fransa, İspanya, Portekiz ve İsveç gibi ülkeler AB’nin kendi savunma sanayisini güçlendirmesi gerektiği görüşünde. Macron, Avrupa’nın eksikliklerini kendi savunma sanayisini destekleyerek gidermesinin stratejik otonomisi açısından hayati önem taşıdığını vurguladı.
Zihniyet değişimi
Avrupa, ABD ile külfet paylaşımına gitmek istiyor. Ancak bazı ülkeler bunu sosyal refahı baltalamadan yapmak isterken, bazıları AB savunma sanayisini canlandırarak, bazıları ise Türkiye’yi süreç dışında bırakarak veya ABD’ye güvenerek gerçekleştirmek istiyor. AB’nin savunma ve güvenlik konularında zihniyet değişimi sürecine girdiği kesin. Ancak bu sürecin başarısı, büyük ölçüde ulusal düzeydeki siyasi tercihlere bağlı olacak.
“AYB devreye sokulsun”
Bütçe açığı, kamu borcu ve ekonomik büyüme konularında sıkıntılar yaşayan AB ülkelerinin savunma harcamalarını nasıl finanse edeceği tartışma konusu. Finlandiya Başbakanı Petteri Orpo, savunma harcamalarının finansmanı için Avrupa Yatırım Bankası’ndan (AYB) yararlanmayı önerdi. Finlandiya’nın önerisine destek veren Almanya, Belçika, Çekya, Danimarka, Estonya, Fransa, Hırvatistan, İspanya ve İtalya gibi ülkeler, AYB’nin uluslararası piyasalarda savunma bonosu ihraç ederek AB’nin savunma ihtiyaçlarını finanse edebileceğini savundu. Ancak Avusturya, İrlanda ve Malta gibi tarafsız ülkeler, AYB’nin savunma alanında uluslararası piyasalardan finansman talep etmesinin bankanın kredi notunu düşürebileceği görüşünü dile getirdi. İngiltere, Norveç ve Türkiye gibi üçüncü ülkelerin AYB finansmanından nasıl yararlanacağı ise bir başka sorun teşkil ediyor.
