Prof. Dr. Ali KAHRİMAN - (Siyaset Üstü Düşünce Derneği Yönetim Kurulu Başkanı) Küresel bazda yaşanan Kovid-19 salgını, depremler ve diğer afetler göstermiştir ki bu tür olaylarla etkin ve sürdürülebilir mücadele ancak sosyal devlet politikaları ile yapılabilir. Ülkelerin sosyal devlet fonksiyonlarını yerine getirebilmesi için de kalkınma hamlelerinin sürdürülebilir ve toplumdaki ekonomik gelişimlerde dinamik ve sürekli artış olmalıdır. Toplumun temel gereksinimlerinin karşılanabilmesi için zorunlu olan yol, su, elektrik, ısınma, eğitim-sağlık kurumları, spor-rekreasyon alanları gibi altyapılar hazırlanmalı ve bu hizmetler karşılanabilir maliyetlerle sunulabilmelidir. Elbette bu fonksiyonun uygun ölçü ve konforla yapılabilmesi için de ekonomik yönden kalkınmış olmak gerekmektedir.
Tedarik zinciri açısından değerlendirildiğinde; modern bütünleşmiş ulaşım ağı ile haberleşme, iletişim gibi altyapı olanakları sınırlı olan ülkelerin avantajlı jeopolitik ve coğrafi özelliklere sahip olmasının üretim sanayileşme ve kalkınma açısından fırsat olma özelliği yoktur. Ulaşım alt yapısı; tarım orman madencilik, balıkçılık gibi doğal kaynaklara dayalı ve diğer sektörlere de hammadde kaynağı olan dolayısı ile ekonomik kalkınmada birincil olan sektörler için çok daha hayati önem taşır.
Ulaştırma yatırımları
Kalkınmış ekonomilerde; ulaşım yatırımları ve gelişen teknoloji, ulaşım maliyetlerinde önemli azalmalar yaratırken büyümeyi ve ekonomik gelişmeyi teşvik edici sonuçlar doğurmuştur. Gelişmekte olan ülkeler için de benzer şekilde sürdürülebilir ulaştırma politikaları ile kapsayıcı büyümeyi artırma potansiyeli bulunmaktadır. Hem kırsal hem de kentsel alanlarda önemli ölçüde birikmiş ulaşım altyapısı yatırımlarının yarattığı yetersiz ulaşım ağına ilave olarak ulaştırma sektöründeki zayıf yönetişim ve yetersiz düzenlemelerin bulunduğu büyük şehirlerdeki tıkanıklık, kirlilik ve kazalar da sosyal maliyetlerin artmasına neden olmaktadır. Bu durum, tedarik zincirinin en önemli ayağını oluşturan nakliye maliyetlerini artırarak rekabet şansını önemli ölçüde sınırlamaktadır.
Ulaştırma yatırımları, yapıları gereği çok büyük ve dönüştürücüdür. Bu özelliği ile bir yandan tarımdan sanayiye ve katma değer üreten imalat sektörlerine kadar ekonomideki yapısal değişime öncülük edebilirken aynı zamanda kentsel büyümeye de eşlik etmektedir. Ulaşımın sağlanması kalkınma için potansiyel olarak çok önemli olsa da etkisi çeşitli faktörlere bağlıdır. Bu faktörler iyi analiz edilerek değerlendirilmelidir. Aksi takdirde yüksek ilk yatırım maliyetleri ile bütünleşmiş ve planlı olmayan ulaşım ağı güzergâh seçimlerinin etkin olmama ve beklenen sonuçları vermeme riski vardır. Öyle ise ulaştırma politikaları şekillendirilirken; kıt kaynakların stratejik kullanımında öncelikler belirlenerek büyümeyi teşvik edici etkiler üretebilecek ve sosyal maliyetleri azaltabilecek ayrıntılı modeller ortaya konulmalıdır.
Politikaların amaçları
Ülkelerin ulaştırma politikasının başlıca araçları; altyapı yatırımları, fiyat araçları ve hukuki düzenlemelerdir. Amaçları ise; büyümeyi teşvik etmek, yoksullar için ekonomik fırsatları artırabilecek ulaşım hizmetlerine daha iyi erişim sağlamak, ülke genelinde dengeli bir üretim-istihdam-tedarik zinciri-kentleşme-nüfus dağılımı modeli oluşturmak şeklinde özetlenebilir. Bu geniş hedeflere ne ölçüde ulaşılabileceği de sektörel kuruluşların, hane halkının ve politika yapıcıların birlikte müdahale ve davranış sergilemelerine bağlıdır.
Politikaların amaçları ise büyümeyi teşvik etmek, yoksullar için ekonomik fırsatları artırabilecek ulaşım hizmetlerine daha iyi erişim yoluyla sosyal içermeyi kolaylaştırmak ve azaltılmış sağlık ve çevresel dışsallıklar yoluyla sürdürülebilirliği iyileştirmek şeklinde özetlenebilir. Bu geniş hedeflere ne ölçüde ulaşılabileceği de sektörel kuruluşların, hane halkının ve politika yapıcıların birlikte müdahale ve davranış sergilemelerine bağlıdır.
-Yarın devam edecek-