Yangında ilk yardım

Bir buçuk yılı aşkın bir süredir koronavirüs ile uğraşırken maalesef son bir haftadır yurt genelinde yangınlarla mücadele ediyoruz. Bu nedenle yazımı yanığa ve dumana maruz kalmada yapılması gerekenlere ayırdım.

Yanıkta İlk Yardım

Herhangi bir ısıya maruz kalma sonucu oluşan doku bozulmasıdır. Yanık, genellikle sıcak su veya buhar teması sonucu meydana geldiği gibi, sıcak katı maddelerle temas, asit/alkali gibi kimyasal maddelerle temas, elektrik akımı etkisi ya da radyasyon nedeni ile de oluşabilir.

Kaç çeşit yanık vardır?

1- Fiziksel yanıklar:

- Isı ile oluşan yanıklar,

- Elektrik nedeni ile oluşan yanıklar,

- Işın ile oluşan yanıklar,

- Sürtünme ile oluşan yanıklar,

- Donma sonucu oluşan yanıklar,

2- Kimyasal yanıklar:

- Asit alkali madde ile oluşan yanıklar

Yanığın ciddiyetini belirleyen faktörler nelerdir?

- Derinlik,

- Yaygınlık,

- Bölge,

- Enfeksiyon riski,

- Yaş,

- Solunum yoluyla görülen zarar,

- Önceden var olan hastalıklar.

Yanıklar nasıl derecelendirilir?

1. derece yanık: Deride kızarıklık, ağrı, yanık bölgede ödem vardır. Yaklaşık 48 saatte iyileşir.

2. derece yanık: Deride içi su dolu kabarcıklar (bül) vardır. Ağrılıdır. Derinin kendini yenilemesi ile kendi kendine iyileşir.

3. derece yanık: Derinin tüm tabakaları etkilenmiştir. Özellikle de kaslar, sinirler ve damarlar üzerinde etkisi görülür. Beyaz ve kara yaradan siyah renge kadar aşamaları vardır. Sinirler zarar gördüğü için ağrı yoktur.

Yanığın vücuttaki olumsuz etkileri nelerdir?

Yanık, derinliği, yaygınlığı ve oluştuğu bölgeye bağlı olarak organ ve sistemlerde işleyiş bozukluğuna yol açar. Ağrı ve sıvı kaybına bağlı olarak şok meydana gelir. Hasta/yaralının kendi vücudunda bulunan mikrop ve toksinlerle enfeksiyon oluşur.

Isı ile oluşan yanıklarda ilk yardım işlemleri nedir?

- Kişi hâlâ yanıyorsa paniğe engel olunur, koşması engellenir,

- Hasta/yaralının üzeri battaniye ya da bir örtüyle kapatılır ve yuvarlanması sağlanır,

- Yaşam belirtileri değerlendirilir (ABC),

- Solunum yolunun etkilenip etkilenmediği kontrol edilir,

- Yanmış alandaki deriler kaldırılmadan giysiler çıkarılır,

- Yanık bölge en az 20 dakika çeşme suyu altında tutulur (yanık yüzeyi büyükse ısı kaybı çok olacağından önerilmez),

- Ödem oluşabileceği düşünülerek yüzük, bilezik, saat gibi eşyalar çıkarılır,

- Takılan yerler varsa kesilir,

- Hijyen ve temizliğe dikkat edilir,

- Su toplamış yerler patlatılmaz,

- Yanık üzerine ilaç ya da yanık merhemi gibi maddeler de sürülmemelidir,

- Yanık üzeri temiz bir bezle örtülür,

- Hasta/yaralı battaniye ile örtülür,

- Yanık bölgeler birlikte bandaj yapılmamalıdır,

- Yanık geniş ve sağlık kuruluşu uzaksa hasta / yaralının kusması yoksa bilinçliyse ağızdan sıvı (1 litre su - 1 çay kaşığı karbonat - 1 çay kaşığı tuz karışımı) verilerek sıvı kaybı önlenir,

- Tıbbi yardım istenir. Yangınlarda diğer önemli bir sorun KARBONMONOKSİT ZEHİRLENMESİ’dir.

Karbonmonoksit zehirlenmesine, yanma dumanlarının çok fazla solunması neden olur. Soluduğunuz havada çok fazla karbonmonoksit olduğunda, vücuttaki kırmızı kan hücreleri karbonmonoksit ile yer değiştirir. Bu oksijenin dokularınıza ve organlarınıza ulaşmasını engeller. Yangın sırasında dumanın solunması da karbonmonoksit zehirlenmesine sebebiyet verebilir.

Karbonmonoksit Zehirlenmesi Risk Faktörleri Nelerdir?

Doğmamış bebekler: Fetal kan hücreleri, yetişkin kan hücrelerine kıyasla karbonmonoksiti daha kolay alır. Bu da doğmamış bebekleri, karbonmonoksit zehirlenmesine karşı daha duyarlı hale getirebilir.

Çocuklar: Küçük çocuklar yetişkinlere kıyasla daha sık nefes aldığından bu onları karbonmonoksit zehirlenmesine karşı daha duyarlı hale getirebilir.

Yaşlılar: Karbonmonoksit zehirlenmesi yaşayan insanların beyin hasarı geliştirme olasılığı daha yüksek olabilir.

Kronik kalp hastalığı olan kişiler: Anemi geçmişi ya da nefes alma sorunları olan kişilerin de karbonmonoksite maruz kalma sebebiyle hastalanma olasılığı daha yüksek seyreder.

Karbonmonoksit Zehirlenmesi Komplikasyonları Nelerdir?

Maruz kalma derecesine ve uzunluğuna bağlı olarak, karbonmonoksit zehirlenmesi şunlara sebep olabilir:

- Kalıcı beyin hasarı

- Kalpte hasar

- Fetal ölüm ya da düşük

- Ölüm

Belirtiler:

- Baş ağrısı

- Zayıflık

- Unutkanlık

- Göğüs ağrısı ve çarpıntı

- Uyuşukluk ve uyuklama

- Zihin karışıklığı

- Dikkat bozukluğu

- Depresyon hali

- Hareketsizlik

- Ajitasyon

- Huzursuzluk, yorgunluk hissi ve nezle hali

- Baş dönmesi

- Mide bulantısı ya da kusma

- Nefes darlığı şikâyeti

- Bilinç bulanıklığı, konfüzyon

- Bulanık görme, görme kaybı

- Dışkı ve idrar tutamama

- Bayılma ve nöbet geçirme

- Koma

- Solunum durması

- Bilinç kaybı olabilir

Karbonmonoksit Zehirlenmesi Tedavisi Nasıl Yapılır?

Zehirlenme semptomlarını azaltmak adına ilk adım, hemen temiz havaya çıkmaktır. Baş ağrısı, baş dönmesi, mide bulantısı, nefes darlığı, halsizlik, kafa karışıklığı gibi belirtiler sizde ya da çevrenizdeki bir kişide mevcutsa derhal temiz havaya çıkmak önemlidir.